معلّى بن خنيس مى‌گويد: به امام جعفر صادق عليه السّلام گفتم: حق مؤمن بر مؤمن چيست؟
فرمود: هفت حق واجب است كه رعايت همۀ آنها بر او لازم مى‌باشد و اگر با آن مخالفت كند از ولايت خدا بيرون رفته و فرمان او را اطاعت نكرده و خدا را در او نصيبى نيست.
مى‌گويد: گفتم: فدايت شوم آنها كدامند؟
فرمود: واى بر تو اى معلى، من از سر دلسوزى بر تو مى‌ترسم كه آنها را ضايع كنى و به جا نيارى و بدانى و عمل نكنی.
گفتم: توانى نيست مگر از جانب خداوند.
فرمود: آسان‌ترين آنها اين است كه آنچه را كه بر خود مى‌پسندى بر او نيز بپسندى و آنچه بر خود نمى‌پسندى بر او نيز نپسندى، و حق دوم اين است كه در برطرف كردن نياز او تلاش كنى و خوشنودى او را بخواهى و با سخن او مخالفت نكنى، حق سوم اينكه با جان و مال و دست و پا و زبانت به او كمك كنى، حق چهارم اينكه چشم و راهنما و آيينه و پيراهن او باشى، حق پنجم اينكه چنين نباشد كه تو سير باشى و او گرسنه بماند و تو لباس بپوشى و او عريان باشد و تو سيراب شوى و او تشنه باشد، حق ششم اينكه اگر تو همسر و خادمى دارى و برادرت ندارد خادم خود را بفرستى تا لباس او را بشويد و به او غذا تهيه كند و رختخواب او را پهن كند كه همۀ اينها ميان تو و او قرار داده شده است.حق هفتم اينكه سوگند او را باور كنى و دعوت او را بپذيرى و در تشييع جنازۀ او حاضر شوى و در بيماريش از او عيادت كنى و بدن خود را در راه برطرف كردن نياز او به زحمت اندازى و او را محتاج اين نكنى كه از تو خواهشى بكند و به قضاى حوائج او شتاب كنى،اگر اين كارها را كردى ولايت خود را به ولايت او و ولايت او را به ولايت خداوند پيوند زدى.
متن روایت:
حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنِ اَلْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَيْمُونٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ اَلْمُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ ما حَقُّ اَلْمُؤْمِنِ عَلَى اَلْمُؤْمِنِ قَالَ سَبْعَةُ حُقُوقٍ وَاجِبَاتٍ مَا فِيهَا حَقٌّ إِلاَّ وَ هُوَ وَاجِبٌ عَلَيْهِ وَ إِنْ خَالَفَهُ خَرَجَ مِنْ وَلاَيَةِ اَللَّهِ وَ تَرَكَ طَاعَتَهُ وَ لَمْ يَكُنْ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ نَصِيبٌ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ حَدِّثْنِي مَا هِيَ قَالَ وَيْحَكَ يَا مُعَلَّى إِنِّي شَفِيقٌ عَلَيْكَ أَخْشَى أَنْ تُضَيِّعَ وَ لاَ تَحْفَظَ وَ تَعْلَمَ وَ لاَ تَعْمَلَ قُلْتُ لاٰ قُوَّةَ إِلاّٰ بِاللّٰهِ قَالَ أَيْسَرُ مِنْهَا أَنْ تُحِبَّ لَهُ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ وَ تَكْرَهَ لَهُ مَا تَكْرَهُ لِنَفْسِكَ وَ اَلْحَقُّ اَلثَّانِي أَنْ تَمْشِيَ فِي حَاجَتِهِ وَ تَبْتَغِيَ رِضَاهُ وَ لاَ تُخَالِفَ قَوْلَهُ وَ اَلْحَقُّ اَلثَّالِثُ أَنْ تَصِلَهُ بِنَفْسِكَ وَ مَالِكَ وَ يَدِكَ وَ رِجْلِكَ وَ لِسَانِكَ وَ اَلْحَقُّ اَلرَّابِعُ أَنْ تَكُونَ عَيْنَهُ وَ دَلِيلَهُ وَ مِرْآتَهُ وَ قَمِيصَهُ وَ اَلْحَقُّ اَلْخَامِسُ أَنْ لاَ تَشْبَعَ وَ يَجُوعُ وَ لاَ تَلْبَسَ وَ يَعْرَى وَ لاَ تَرْوَى وَ يَظْمَأُ وَ اَلْحَقُّ اَلسَّادِسُ أَنْ يَكُونَ لَكَ اِمْرَأَةٌ وَ خَادِمٌ وَ لَيْسَ لِأَخِيكَ اِمْرَأَةٌ وَ لاَ خَادِمٌ أَنْ تَبْعَثَ خَادِمَكَ فَتَغْسِلَ ثِيَابَهُ وَ تَصْنَعَ طَعَامَهُ وَ تُمَهِّدَ فِرَاشَهُ فَإِنَّ ذَلِكَ كُلَّهُ إِنَّمَا جُعِلَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ وَ اَلْحَقُّ اَلسَّابِعُ أَنْ تُبِرَّ قَسَمَهُ وَ تُجِيبَ دَعْوَتَهُ وَ تَشْهَدَ جَنَازَتَهُ وَ تَعُودَهُ فِي مَرَضِهِ وَ تُشْخِصَ بَدَنَكَ فِي قَضَاءِ حَاجَتِهِ وَ لاَ تُحْوِجَهُ إِلَى أَنْ يَسْأَلَكَ وَ لَكِنْ تُبَادِرُ إِلَى قَضَاءِ حَوَائِجِهِ فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ بِهِ وَصَلْتَ وَلاَيَتَكَ بِوَلاَيَتِهِ وَ وَلاَيَتَهُ بِوَلاَيَةِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
منابع:
الخصال , ج 2 , ص350
الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 19
