محمّد بن جرير طبرى كه از مورخان بزرگ اسلام است در تاريخ خود اين فضيلت تاريخى را با سندى قابل اعتماد نقل كرده است،(1) ولى وقتى در تفسير خود(2) به آيه (وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الأَْقْرَبينَ) مى رسد اين سند را آنچنان دست و پا شكسته و به اجمال و ابهام نقل مى كند كه وجهى براى آن جز تعصب نمى توان يافت.پيشتر گذشت كه پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) در پايان دعوت خود خطاب به حاضران در مجلس مى پرسد:
«فَأَيُّكُمْ يُوازِرُني عَلى أَنْ يَكُونَ أَخي وَ وَصِيّي وخَلِيفَتي؟»
طبرى اين سؤال را چنين نقل كرده است:
«فَأَيُّكُمْ يُوازِرُني عَلى أَنْ يَكُونَ أَخي وَ كَذا وكَذا؟»
جاى گفتگو نيست كه حذف دو كلمه «وصيى» و «خليفتى» و تبديل آنها به الفاظ ابهام و اجمال، جهتى جز تعصب و حفظ مقام و موقعيّت خلفا ندارد.
او نه تنها سؤال پيامبر را تحريف كرده است، بلكه قسمت دوّم حديث را كه پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) به حضرت على (عليه السلام) فرمود:«إِنَّ هذا أَخي وَ وَصِيّي وَ خَلِيفَتي» نيز به همين نحو آورده است و به جاى دو لفظ «وصيي» و«خليفتي» كه گواه روشن بر خلافت بلافصل امير مؤمنان است لفظ «كذا وكذا» را كه يك نوع اجمال غير صحيح است گذارده است.
ابن كثير شامى كه اساس تاريخ او را تاريخ طبرى تشكيل مى دهد وقتى به اين سند مى رسد فوراً تاريخ طبرى را رها مى كند و از روش او در تفسيرش پيروى مى كند و همچون او به ابهام و اجمال متوسل مى شود.
بدتر از همه، تحريفى است كه روشنفكر معاصر و صاحب نام مصر، دكتر محمد حسنين هيكل در كتاب «حيات محمد» بكار برده است و ضربه شكننده اى بر اعتبار كتاب خود زده است.
اوّلاً، از دو جمله حساس پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) در پايان دعوتش تنها جمله سؤال را نقل كرده است، ولى جمله دوّم را، كه پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) به على (عليه السلام) گفت: تو برادر و وصىّ وخليفه من هستى، به كلّى حذف كرده، سخنى از آن به ميان نياورده است.
ثانياً، در چاپهاى دوّم و سوّم كتاب مذكور گام را فراتر نهاده حتى آن قسمت از حديث را هم كه نقل كرده بوده به كلى حذف كرده است. تو گويى افراد متعصبى او را در نقل همان قسمت نيز ملامت و در نتيجه وادار كرده اند كه برگه ديگرى به دست نقادان تاريخ بدهد و لطمه ديگرى بر كتاب خود وارد سازد.

پی نوشت:
1 . اين فضيلت تاريخى در مدارك زير نقل شده است:تاريخ طبرى، ج2، ص 216; تفسير طبرى، ج19، ص 74; كامل ابن كثير، ج2، ص 24; شرح شفاى قاضى عياض، ج 3، ص 37; سيره حلبى، ج 1، ص 321و... اين حديث را پيشوايان تاريخ وتفسير به صورتهاى ديگرى نيز نقل كرده اند كه از نقل آنها خوددارى مى شود.
2 . تفسير طبرى، ج19، ص 74.

نوشتن دیدگاه