از این کلام حقیقت اعلام مسئله عظیمی از ضروریات دینی که فحول علماء در آن متحیرند و جمعی جبری و گروهی قدری شده اند از نایافت آن مسئله ظاهر می شود و اشکالات حل می گردد، می فرماید (علیه السلام): من آنم که فرمان برداری من مقرر کرد- الله تعالی- در حالتی که من در تاریکی امکان عدمیت ذاتی امکانی بودم، یعنی بحسب اقتضاء ماهیت من که در آن تاریکی داشت و بر او - تعالی شانه - روشن بود، به موجب همان مرا از تاریکی عدم برآورد، به نور وجود منور ساخت تا من از آن خبر دادم که عالم اذ لا معلوم له بصیر(481) - اذ له منظور الیه من خلقه. پس در ایجاد من به فرمان اقتضاء من عمل فرمود، پس روی مطلق وجود و مطلق علم و مطلق قدرت و مطلق ارادت و مطلق فیض و مطلق کمال به من آورده و من از هر یک بحسب اقتضاء ماهیت خود متاثر شده، قبول حقیقت معینه نمودم، پس در این نشأة همان قدر که در این نشأة مقتضای ظهور ماهیت من است از من صادر می شود. وان من شی ء الا عندنا خزائنه وما ننزله الا بقدر معلوم(482) پس جمیع احوال و افعال و اقوال من در این نشأة بر طبق اقتضای عین ثابت من است، و الله اعلم.
وقال: انا الذی اقامنی الله والخلق فی الظلمة فدعا الی طاعتی فلما ظهرت انکر وامره ثم قال الله تعالی: فلما جاءهم ما عرفوا کفروا به.(483)
بیان حدیث شریف انا من الله و الخلق منی می فرماید (علیه السلام) که: به موجب اتحاد حقیقت، من آنم که الله تعالی مرا در ایوان وجود وپیشگاه جود بر پای داشت در حالتی که تمام مخلوقات در تاریکی عدم بودند و همه را به اطاعت من خواند و دعوت همه از کتم عدم به مهمانخانه وجود بر سر خوان مطابقت وجود من نمود که اطاعت و فرمان برداری من نماید و بتعینی که حقیقت من تقاضا کند همه تعین وجودی یابند و وجه این آنستکه هر نشأة از نشئات وجود غایتی دارد چنانکه مذکور شده قبل از این، و این غایت عبارت است از تجلی کلی نوعی اختصاصی که آن تجلی در آیینه روح محمد و علی- (علیه السلام) - و آن نشأة انطباع دارد و در آن نشأة این روح، اول مبدعات است و مخلوقات، چنانچه در اخبار نبوی آمده و آن روح را تعینی است کلی بر طبق تعین آن تجلی، و جمیع موجودات آن نشأة بنوعی که تعین آن روح اقتضاء کند تعین وجودی می یابند زیرا که آن روح اصل است و باقی فرع، که اگر به جهت ظهور آن روح در نشأة عنصری انسانی یک فرد از این افراد موجودات در وقتی از اوقات و مرتبه ای از مراتب در کار نباشد و ایجاد نمی یابد و از وجود بیرون می رود.
پس چندان که ظهور آن(484) روح در مرتبه ای و وقتی اقتضاء نماید همان چندان در آن مرتبه و وقت بوجود(485) می آیند بر طبق اقتضاء آن روح در آن مرتبه وقت این است طاعت و فرمان برداری خلق مران روح را، اکنون می فرماید که: مخلوقات بر طبق اقتضاء ظهور من موجود شده اند و در آن نشأة شناختند و دانستند که وجود ایشان و تعین ایشان بحسب اقتضاء وجود و تعین روح من است.
پس چون در این نشأة عنصری که مظهر و محل ظهور غایت است، من ظاهر شدم جمله انکار نمودند و محل من که مرکز حقیقت من است نشناختند و ندانستند که مرکز دائره آینه ظهور غایت دایره است. پس خدایتعالی خبر داد همه را بوحی که به رسول الله صلی اله علیه و آله فرستاد که، فلما جائهم ما عرفوا کفروا به تاویلش آنستکه چون من متحدم با محمد صلی اله علیه و آله و یهود آن حضرت در تورات به صفات مذکوره شناخته بودند و به وصیت حضرت موسی- (علیه السلام) - نیز، و همین که آمدم شناخته خود را ناشناخته فرا گرفتند و شناخت او را و حقیقت او را و حقیقت حقانیت او را که خوانده و شناخته بودند، مستور داشتند و پنهان داشتند و کافر شدند.
و همچنین معامله برزخیت بر من یافت از ساختگان نشأة اولی که حق حقیقت من و مکان جوهر من و مرتبه تعین من در این نشأة به سبب آنکه عوارض بشری و لوازم طبیعت و مقتضیات نفس و آرزوها و علایق دنیوی ساتر ایشان شد نشناختند و ناشناخته گذاشته به حدیکه اکثر افکار بر ستیزه و کفران نعمت وجود و شناخت من در افتادند و با آنکه صاحب سابقه تصدیق صدیق علی التحقیق از لسان حضرت رسول الله صلی اله علیه و آله گواهی رسانید که علی منی کمنزلتی من ربی فائده ای ایشان را نشد، و الله اعلم.

481) رض: عالم از لا معلول بصیر اذ لا تنظور الیه.
482) حجر / 21.
483) بقره / 89.
484) رض: روح را ندارد.
485) در آن مرتبه و وقت این است

نوشتن دیدگاه