6     «إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيداً»
7     «وَ نَراهُ قَرِيباً»

ترجمه:
6. به درستى كه كفار و مشركين قيامت را دور مى‏بينند.
7. و ما مى‏بينيم او را نزديك[1].
 
تفسير:
[نزديك بودن قيامت]
اما كفار كه منكر روز جزا و بعث هستند گمان مى‏كنند كه خبرى نباشد و اين نه
از روى يقين و علم باشد بلكه از روى مظنّه و خيال، چنانچه مى‏فرمايد: «وَ قالُوا ما هِىَ
إِلاّ حَياتُنَا الدُّنْيا نَمُوتُ وَ نَحْيا وَ ما يُهْلِكُنا إِلاَّ الدَّهْرُ وَ ما لَهُمْ بِذلِكَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلاّ
يَظُنُّونَ»[2].
و اما آن‏هايى كه معتقد هستند مى‏گويند: بسيار دور است تا دنيا به آخر برسد
و قيامت بر پا شود. حتى عوام شيعه؛ چه وقت امام زمان (عجّل اللّه‏ فرجه) ظاهر شود
و رجعت ائمّه عليهم‏السلام به پايان رسد و قيامت برپا شود. «إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيداً»[3] و لكن خدا

مى‏فرمايد: ما مى‏بينيم او را نزديك كه اين رؤت دوم علم است.
«وَ نَراهُ قَرِيباً» يكى آنكه فرمودند: «إذا ماتَ ابنُ آدمَ قامَتْ قِيامَتُهُ»[4].
و موت نزديكترين اشياء است به انسان، نَفَس فرو مى‏رود برنگردد يا برگردد فرو
نرود مرگ است: «فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا يَسْتَقْدِمُونَ»[5]، و مراد از
ساعت، ساعت اصطلاحى نيست كه عبارت از شصت دقيقه باشد، بلكه قطعه از زمان
است وَلَو طرف آن باشد[6] ديگر آنچه آمدنى است به انسان نزديك است و به آن
خواهد رسيد.

[1].  ترجمه ديگر: زيرا آنان عذاب را دور مى‏بينند6 و ما نزديكش مى‏بينيم7.
 
[2].  و گفتند: «غير از زندگانى دنياى ما چيز ديگرى نيست؛ مى‏ميريم و زنده مى‏شويم، و ما را جز
طبيعت هلاك نمى‏كند». ولى به اين مطلب هيچ دانشى ندارند و جز [طريق] گمان نمى‏سپرند. سوره جاثيه: آيؤ 24.
 
[3].  يوم ربوبى: در قرآن كريم سه بار به طول روز در نزد خداوند تصريح شده است. چنان‏كه مى‏فرمايد: «وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذابِ وَلَنْ يُخْلِفَ اللّه‏ُ وَعْدَهُ وَإِنَّ يَوْماً عِنْدَ رَبِّكَ كَأَلْفِ سَنَةٍ مِمّا تَعُدُّونَ». حج، 47. دو بار ديگر نيز تقريباً همين عبارت در قرآن كريم تكرار شده است. چنان‏كه مى‏فرمايد: «يُدَبِّرُ الأَْمْرَ مِنَ السَّماءِ إِلَى الأَْرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كانَ مِقْدارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِمّا تَعُدُّونَ». (سجده،5). همچنين مى‏فرمايد: «تَعْرُجُ الْمَلائِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كانَ مِقْدارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ». (همين سوره، 4). بيشتر مفسّران مى‏گويند ذكر عدد در هيچ يك از موارد پيش‏گفته براى حصرِ طولِ ايّام در نزد خداوند متعال نيست، بلكه دالّ بر طولانى بودن ايّام است و فقط خداوند متعال مى‏خواهد سعه ساحتِ حلم خويش را به آنان گوشزد كند و به آنان بفهماند آنچه را كه شما بس دور مى‏بينيد در نظر خداوند نزديك است. چنان‏كه مى‏فرمايد: «إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيداً * وَنَراهُ قَرِيباً». (آيات فوق). برخى از مفسّران آن روز را كه روز عذاب است، به اقتضاى دردناك بودنش در چشم عذاب بينندگان طولانى تلقّى كرده‏اند.
          البته ايام دردناك طولانى است، اما با توجه به آيه عروج فرشتگان نمى‏توان اين نظر را پذيرفت و معلوم داشت كه اگر بخواهيم با معيار سنجشى كه بشر در دنيا در اختيار دارد، ايامِ نزد خداوند متعال را بسنجيم، اين مدّت بسيار طولانى به نظر مى‏آيد.
          ديگر پرسشى كه ممكن است به ذهن خطور كند اين است كه چرا در قرآن كريم براى وقوف در پيشگاه پروردگار و عروجِ «امر»، هزار سال به كار رفته، حال آنكه براى عروج فرشتگان عبارت پنجاه هزار سال؟ به نظر مى‏رسد از آن روى كه مراد از ايّام، اوقات مى‏باشد و به كاربردن هر دو عبارت پيش‏گفته براى بيان حصر نيست، چنين فهميده مى‏شود كه مدّت زمان عروج فرشتگان طولانى‏تر از مدّت زمان عروج «امر» يا وقوف در پيشگاه پروردگار است. از اين روى براى عروج فرشتگان عبارت «خمسين الف سنة» به كار رفته است. برخى هم گفته‏اند در دو مورد پيشين از آن روى هزار به كار رفته كه هزار غايت اعداد است و پس از آن ديگر اعداد از متفرّعات آن و اعداد پيش از آن هستند و از خود استقلالى ندارند، پس اين غايت، براى منتهاى مراتب به كار برده شده نه براى حصر مدّت. اگرچه هيچ كس از مفسّران عدد را در چنين مواردى براى دلالت بر حقيقت موضوع له تلقى نكرده‏اند، اما به نظر مى‏رسد استدلال اخير درست نباشد. زيرا اگر چنين بود، نمى‏بايد خداوند متعال براى عروج فرشتگان، پنجاه هزارسال را به‏كار مى‏برد. ر.ك: دانشنامه قرآن، مدخل «يوم ربوبى».
 
[4] . هر گاه آدمى‏زاده بميرد قيامتش برپا مى‏شود. تفسير رازى: ج1، ص241؛ عمدة القارى: ج23،
ص96؛ كنز العمال: ج15، ص548، ح42123 و بحار الأنوار: ج58، ص70.
 
[5].  پس چون اجلشان فرا رسد، نه مى‏توانند ساعتى آن را پس اندازند و نه پيش. سوره اعراف: آيؤ 34.
 
[6] .  به تعبير ديگر: ولو جزئى از لحظه باشد؛ طرفة العين.

نوشتن دیدگاه