معرفى سوره[1]
[1].  سوره مباركه الحاقّه شصت و نهمين سوره به ترتيب فعلى قرآن كريم و هفتاد و هشتمين سوره‏اى
است كه بعد از سوره مُلك و قبل از سوره معارج در مكه مكرّمه نازل گرديد. به نظر مى‏آيد كه اين سوره در سال‏هاى نهم و دهم بعثت نازل شده باشد.
          از نظر بصرى‏ها اين سوره پنجاه و يك آيه دارد و از نظر ديگران پنجاه و دو آيه؛ زيرا الحاقّه اول در آغاز سوره را كوفيان يك آيه شمرده‏اند، اما بصرى‏ها آن را با ما بعدش يك آيه مى‏دانند. اين سوره داراى دويست و پنجاه و شش كلمه و هزار و هشتاد و چهار حرف است. از نظر حجم جزء مُفصلات است. سه نام از نام‏هاى قيامت، يعنى «حاقه» و «قارعه» و «واقعه» در اين سوره آمده است.
          وجه ارتباط اين سوره با سوره قبل سوره قلم آن است كه چون در آخر سوره قلم، واقعه قيامت ذكر شده، خداوند اين سوره را نيز با ياد قيامت و احوال اهل آتش شروع نمود. نامگذارى آن به «الحاقة» به علت وقوع اين كلمه در ابتداى آن است.
          اين سوره با بيان مسئله قيامت و عظمت آن، آن هم با عنوان تازه‏اى شروع مى‏شود و بيان مى‏كند كه قيامت حتماً تحقق پيدا خواهد كرد [1 ـ 3].
          سپس ماجراى امت‏هايى را كه پيامبران را تكذيب كرده و تار و مار شدند، بيان مى‏كند. ابتدا به قوم ثمود و عاد و نحوه هلاكت و نابودى كامل آن‏ها مى‏پردازد، بعد به سراغ اقوام ديگرى همچون قوم «نوح» و «لوط» مى‏رود، تا از زندگى آن‏ها درس عبرت ديگرى به افراد بيدار دل دهد. در ادامه به هدف اصلى اين مجازات‏ها اشاره مى‏فرمايد [4 ـ 12].
          در بخش بعدى در ادامه آيات آغاز اين سوره كه ناظر به مسئله رستاخيز و قيامت بود، بحث‏هايى درباره حوادث رستاخيز عظيم مطرح مى‏كند، با تعبيراتى تكان دهنده و بيدارگر كه انسان را با عظمت وقايعى كه در پيش دارد، آشنا مى‏سازد. حوادثى مانند كنده شدن زمين و كوه‏ها از جا و خرد شدن آن‏ها، شكافته شدن آسمان‏ها و سست شدن آن‏ها و حمل عرش توسط فرشتگانى الهى [13 ـ 17].
          سپس به حاضر شدن همگان در دادگاه عدل الهى و بيان سرنوشت اصحاب يمين و سخنان و پاداش‏هاى آن‏ها مى‏پردازد و به دنبال آن، سرنوشت اصحاب شمال و سخنان و اعترافات آن‏ها درباره مال و ثروتشان پرداخته و نحوه عذاب آن‏ها و كيفيت خوراكشان و علت اين عذاب سخت را بيان مى‏كند [18 ـ 37].
          به دنبال بحث‏هايى كه در آيات گذشته درباره قيامت و سرنوشت مؤمنان و كافران بود، در ادامه بحث‏هاى گويايى درباره قرآن مجيد و نبوت بيان مى‏كند تا بحث «نبوت» و «معاد» مكمل يكديگر باشند و به ذكر دليل روشنى بر اصالت قرآن مى‏پردازد و به دنبال آن خصوصيات قرآن مجيد، يعنى اندرز بودن براى پرهيزكاران، مايه حسرت بودن براى كافران، يقين خالص و حق يقين بودن را بيان مى‏كند. قابل توجه اينكه در اين آيات «قرآن» به چهار وصف توصيف شده است. نخست مى‏گويد اين، نازل شده از سوى رَبُّ الْعالَمِينَ است، بعد مى‏گويد يادآورى براى متقين مى‏باشد، سپس مى‏گويد مايه حسرت براى كافران است، و در آخرين مرحله مى‏افزايد اين «حَقُّ الْيَقِين» است كه اولى براى همه مردم، دومى براى پرهيزكاران، سومى مربوط به كافران، و چهارمى به خاصان و مقربان اختصاص دارد [38 ـ 51].
          و در آخرين آيه از اين سوره به پيامبر دستور حمد و ثناى الهى و تنزيه او از هرگونه عيب و نقص را مى‏دهد [52].
          ناگفته نماند كه سوره مباركه آهنگى بس عجيب و دلربا دارد، مطالب آن در نهايت انسجام و فصاحت و بلاغت آن «لا يُدرك ولا يُوصف» است. آيات شريفه تا آيه 29 با مصادر و اسم‏هاى فاعل كه همه در يك وزن هستند تمام مى‏شوند، نظير: قارعه، طاغيه، عاتيه، باقيه، جاريه و مانند آن. آنگاه آخر آيات با آهنگى و نواخت ديگر عوض مى‏شود، ولى انسجام عجيب همچنان باقى است.

نوشتن دیدگاه