معرفى سوره[1]
[1].  سوره مباركه قلم شصت و هشتمين سوره در قرآن كريم و به ترتيب نزول، دومين سوره‏اى است كه
در مكه مكرّمه، بعد از سوره علق و قبل از سوره مُزّمّل بر پيامبر گرامى اسلام  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نازل شد. اين سوره مكى است، البته از ابن عباس و قتاده نقل شده كه برخى از آيات اين سوره مكى و برخى مدنى است. سوره قلم 52 آيه دارد و بنا بر آنچه در تفسير خازن نقل شده، 300 كلمه و 1206 حرف دارد. از نظر حجم، جزء مُفصلات قرآن و از سوره‏هاى ممتحنات نيز مى‏باشد. به جهت اينكه با حروف مُقطّعه شروع شده، از سوره‏هاى مُقطّعات است. اين سوره تنها سوره‏اى است كه با حرف مُقطّع «ن» آغاز شده و آخرين سوره از سوره‏هاى بيست و نه گانه قرآن كريم است كه با حروف مُقطّعه شروع مى‏شود.
          انتخاب نام «قلم» براى اين سوره به تناسب نخستين آيه آن است. بعضى نيز نام آن را سوره «ن» ذكر كرده‏اند. از بعضى روايات كه در فضيلت اين سوره آمده، استفاده مى‏شود كه نام آن «ن وَالْقَلَمِ» است. سبب نزول اين سوره تسليت پيغمبر بوده، زيرا به آن حضرت نسبت جنون مى‏دادند. اين مطلب سبب شده، مطالب بعدى نيز مرتبط با آن بيايد.
          در اين سوره، خداوند نخست به دو موضوع از مهم‏ترين مسائل زندگى بشر، يعنى قلم و آنچه با قلم مى‏نويسند قسم ياد مى‏كند و پيامبر را از تهمتى كه مشركان به او نسبت مى‏دادند، يعنى نسبت جنون مبّرا مى‏نمايد و اجر عظيم و هميشگى را به ايشان وعده مى‏دهد. سپس به ذكر قسمتى از صفات ويژه رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهمخصوصاً اخلاق برجسته آن حضرت مى‏پردازد و آن را با قسم مؤكدى تأكيد مى‏كند و به پيامبر وعده مى‏دهد كه به زودى همه حقايق روشن خواهد شد[1 ـ 7].
          سپس قسمتى از صفات زشت و اخلاق نكوهيده دشمنان او از قبيل عيب‏جو و سخن‏چين بودن، تجاوزگر و گنهكار بودن، پرخور و بدنام بودن را بازگو مى‏نمايد تا در يك مقايسه، فاصله ميان اين دو كاملاً روشن شود و در آيه 14 پيامبر را از اطاعت از آن‏ها به علت اينكه داراى مال و فرزندان هستند، منع مى‏كند[8 ـ 16].
          در بخش ديگرى، داستان أصْحابَ الْجَنَّةِ؛ صاحبان باغ يا مزرعه را ذكر مى‏كند كه در حقيقت هشدارى است به مشركان زشت سيرت كه براى ما توضيح مى‏دهد كه چگونه كسى كه به خدا سوگند ياد مى‏كند و «إن شاء اللّه‏» نمى‏گويد و يا مانع رسيدن خير به مستمندان مى‏شود، گرفتار سرنوشت سياهى مى‏گردد كه به هيچ عنوان به ذهنش خطور نمى‏كرده است [17 ـ 32]. در آيه [33 ]يك نتيجه‏گيرى كلى درباره عذاب الهى از اين داستان مى‏گيرد.
          در آيه [34] به سرنوشت مؤمنان در قيامت اشاره مى‏كند و سپس مسئله عدم تساوى مؤمنان و مشركان در روز قيامت را بيان مى‏كند و به دنبال آن، به بازپرسى از مشركين درباره نحوه داورى آن‏ها درباره سرنوشت انسان‏ها و دلايل آن‏ها بر اين داورى مى‏پردازد و گوشه‏اى از سرنوشت آن‏ها را در قيامت نشان مى‏دهد[35 ـ 47].
          در ادامه به پيامبر اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله دستور مى‏دهد كه در برابر دشمنان استقامت و صبر نشان دهد و به او دستور مى‏دهد كه مانند حضرت يونس در مجازات قوم خود عجله نكند؛ و بعد به ذكر رحمت الهى در رابطه با حضرت يونس مى‏پردازد[48 ـ 50].
          سرانجام در پايان سوره نيز از عظمت قرآن و دو بار نام بردن آن به ذكر و توطئه‏هاى مختلف دشمنان و بغض و كينه بر ضد پيامبر سخن به ميان آورده است[51 و 52].

نوشتن دیدگاه