سورة الجمعة، مدنية، [وهى] احدى عشر آية
معرفى سوره[1]
[فضايل سوره جمعه]
امّا الكلام فى فضلها: اخبار بسيار در فضيلت اين سوره داريم. من جمله از ابن
بابَوَيْه به اسناد متصل از منصور بن حازم[2] از ابى عبداللّه‏ الصادق عليه‏السلام فرمود:

«مِنَ الواجِبِ عَلَى كُلِّ مُؤنٍ إذا كانَ لَنا شيعَةٌ أن يَقرَأ فِي لَيلةِ الْجُمُعةِ بِالْجُمُعةِ وَ سَبِّحِ
اسمَ رَبِّكَ الْأعلى، وَفِي صَلاةِ الظّهرِ بِالْجُمُعَةِ وَالْمُنافِقينَ فَإذا فَعَلَ ذَلِكَ فَكَأنّما يَعمَلُ عَمَلَ
رَسولِ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله وَ كانَ ثوابُهُ وَجزاؤُهُ عَلَى اللّه‏ِ الْجَنَّةَ»[3].
و از كلينى[4] مسنداً از محمد بن مسلم[5] از ابى جعفر الباقر عليه‏السلام فرمود:
«إنَّ اللّه‏َ أكرَمَ بِالْجُمُعَةِ الْمُؤِنينَ فَسَنَّهَا رَسولُ اللّه‏ِ بِشارَةً لَهُمْ، وَ الْمُنافِقينَ توبيخاً
لِلْمُنافِقينِ فَلا يَنْبَغِي تَركَهُما وَ مَنْ تَرَكَهُما مُتَعَمِّداً فَلا صَلاةَ لَهُ»[6].
و از خواص القرآن از پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود:
«مَنْ قَرَأَ هذِهِ السُّورَةَ كَتَبَ اللّه‏ُ لَهُ عَشْرَ حَسَناتٍ بِعَدَدِ مَنْ أَتَى الْجُمُعَةَ وَ بِعَدَدِ مَنْ لَمْ يَأتِها
فِي جَميعِ الْأمْصارِ (أمصارِ الْمُسلِمِينِ خ ل) وَ مَن قَرَأها فِي كُلِّ لَيلَةٍ أوْ نَهارٍ أمِنَ مِمّا يَخافُ وَ
صُرِفَ عَنهُ كُلُّ مَحْذُورٍ»[7].

و نيز از آن حضرت است فرمود:
«مَنْ قَرَأَها لَيلاً أوْ نَهاراً فِي صَباحِهِ وَ مَسائِهِ أَمِنَ مِنْ وَسوَسَةِ الشَّيطانِ وَ غُفِرَ لَهُ ما يَأتي
مِن ذَلِكَ الْيومِ إلى الْيومِ الثَّانِي»[8].

[1].  سوره مباركه جمعه، شصت و دومين سوره قرآن كريم است در مصحف فعلى و يكصد و دهمين
سوره‏اى است كه بعد از سوره صف و قبل از سوره فتح در مدينه منوره بر پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نازل شده و مشتمل بر 11 آيه و 180 كلمه و 720 حرف مى‏باشد. نام سوره برگرفته از آيات 9 ـ 11 آن، كه حكم نماز جمعه و آداب اعمال پس از آن را بيان داشته است و پنجمين سوره از سوره‏هاى هفتگانه مسبّحات كه با تسبيح الهى شروع مى‏شوند مى‏باشد و از نظر حجم از سوره‏هاى طوال واز گروه مُفصلات است و بخشى از يك حزب مى‏باشد. آيه نماز جمعه و حكم وجوب آن در همين سوره آمده است؛ به همين جهت خواندن آن در ركعت اول نماز جمعه مستحب و تأكيد شده است.
          اين سوره با تسبيح خداوند و توصيف او به اينكه مالك همه چيز و پاك و عزتمند و حكيم است شروع مى‏شود و هدف بعثت پيامبر اسلام را از نظر بُعد تعليم و تربيت و تزكيه بيان مى‏كند و به مؤمنين هشدار مى‏دهد كه از اصول آئين حق منحرف نشوند آنگونه كه يهود منحرف شدند و در ادامه اشاره دارد به قانون عمومى مرگ كه دريچه‏اى است به سوى عالم بقا كه تأكيد مى‏كند كه گريزى از آن نيست و همه به سوى داناى نهان و آشكار بازگردانده مى‏شوند.
          در بخش پايانى سوره بر انجام فريضه نماز جمعه دستور مؤكد مى‏دهد و سفارش مى‏كند كه وقت نماز جمعه همه بايد كسب و كار را رها كرده و به اقامه نماز بپردازند و چون نماز تمام شد در زمين پراكنده شوند و از فضل خداوند دنبال كار و كسب بروند و آنچه نزد خداست بهتر است و اوست بهترين روزى دهندگان.
 
[2].  منصور بن حازم بجلى، ابوايوب  كوفى از بزرگان فقهاى اماميه و از ثقات آنان. وى از شاگردان بنام
امام جعفر صادق عليه‏السلام بود و از ايشان و امام موسى بن جعفر عليهماالسلامروايت مى‏نمود. نام ايشان در سلسله سند سيصد و شصت روايت از روايات اهل البيت عليهم‏السلام آمده است. از جمله كسانى كه وى از آنان روايت نموده است مى‏توان ابان بن تغلب، ابوبصير، عبداللّه‏ بن ابى يعفور، هشام بن سالم، عمر ابن حنظله و بزرگان ديگر را نام برد. همچنين كسانى كه از وى روايت نموده‏اند ابان بن عثمان، جميل بن درّاج، سيف بن عُميره، صفوان بن يحيى، عبداللّه‏ بن مسكان، يونس بن عبدالرحمان و بزرگان ديگر مى‏باشند.
          از جمله آثار وى «اصول الشرائع» و كتاب «الحج» مى‏باشد. ايشان تا سال 148 هجرى در قيد حيات بوده‏اند، لكن سال وفات وى معلوم نيست. ر.ك: موسوعة طبقات الفقهاء: ج2، ص570.
 
[3].  بر هر مؤمنى اگر شيعه ماست سزاوار است، در شب‏هاى جمعه در نماز واجب سوره جمعه و اعلى
را بخواند. و در نماز ظهر جمعه نيز سوره جمعه و منافقون را بخواند. اگر چنين كند، گويا كه با رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نماز كرده و ثواب و پاداش چنين كارى بهشت است. ر.ك: ثواب الأعمال: ص147 و تفسير البرهان: ج8، ص5، ح1.
 
[4].  مختصرى از زندگى‏نامه وى در همين تفسير، ج9، ص487 پاورقى 3 گذشت.
 
[5].  مختصرى از زندگى‏نامه وى در همين تفسير، ج3، ص294، پاورقى 2 گذشت.
 
[6].  خداوند مؤمنان را با قرائت سوره جمعه، در روز جمعه، تكريم كرده است. پس رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله
قرائت آن را سنتى قرار دادند تا براى مؤمنان بشارت باشد و خواندن سوره منافقون براى منافقان توبيخ باشد. پس هر كس عمداً خواندن آن دو را در نماز روز جمعه ترك كند، نمازش پذيرفته نيست. ر.ك: كافى: ج3، ص425، ح4 و تفسير البرهان: ج8، ص5، ج2.
 
[7].  هر كس اين سوره را بخواند، خداوند ده حسنه در نامه عمل او مى‏نويسد كه به اندازه ثواب تمام
كسانى است كه [در سرزمين‏هاى اسلامى] نماز جمعه خوانده‏اند و تمام كسانى كه نخوانده‏اند. وهر كس اين سوره را در شب‏ها يا روزها بخواند، از هر چه از آن مى‏هراسد در امان خواهد بود و هر مشكلى از او دور خواهد شد. ر.ك: مجمع البيان: ج10، ص427 و تفسير البرهان: ج8، ص5، ح3. به نقل از خواص القرآن.
 
[8].  هر كس سوره جمعه را در روز و شب يا صبح و عصر بخواند، از وسوسه شيطان در امان خواهد بود و گناهان يك روزه‏اش آمرزيده خواهد شد. ر.ك: تفسير البرهان: ج8، ص5، ح5.

نوشتن دیدگاه