25     «إِنَّ الَّذِينَ ارْتَدُّوا عَلى أَدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى الشَّيْطانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَ أَمْلى لَهُمْ»

ترجمه:
25. به درستى كه كسانى كه برگشتند و رو به پشت خود كردند از بعد از آنكه
براى آن‏ها مُبَيَّن شده هدايت، شيطان زينت داد بر آن‏ها خطاهاى آن‏ها را و آمال
و آرزوهاى آن‏ها را[1].
 
تفسير:
[در اقسام ارتداد و انواع مرتد و احكام آنان]
«إِنَّ الَّذِينَ ارْتَدُّوا عَلى أَدْبارِهِمْ»[2] از ايمان به كفر اُولى كه مرتد شدند
و بدترين اقسام كفر، ارتداد است و دو قسم مرتد داريم: فطرى و ملى.
فطرى آن كسى است كه در حين انعقاد نطفؤ او اَبَوين او يا يكى از آن دو مسلم
باشند كه نطفؤ او منعقد شده در اسلام، و احكام مرتد: نجاست بدن است و جدايى
عيال بدون طلاق كه بايد عِدّؤ وفات بگيرد و شوهر كند و سلب مالكيت اموالش كه
تمام به وارث مسلمش مى‏رسد تا به امام كه «وارِثُ مَنْ لا وارِثَ لَهُ»[3] است و قتل آن،
و در قبولى توبه‏اش اختلاف است و حق اين است كه قبول مى‏شود و پس از قبول
مى‏تواند عيالش را به عقد جديد، ازدواج كند و اگر مالى پس از توبه پيدا كرد، مالك
مى‏شود يا ورثه به او بخشيدند و بدنش پاك مى‏شود. و اما قتل او اگر قبل از ثبوت نزد
حاكم توبه كند، برداشته مى‏شود و اما پس از ثبوت برداشته نمى‏شود.
و مرتدّ ملى آن كه نطفؤ او در كفر منعقد شده، سپس اسلام آوَرَد. پس از آن،
برگشت به حالت كفر، و احكام كفر بر او بار مى‏شود.
و مسئلؤ ديگر آنكه مرتد فقط كسى نيست كه منكر اسلام شود. اگر يكى از
ضروريات دين را منكر شد، بلكه اگر شيعه بوده و يكى از ضروريات مذهب را منكر
شده، يا به يكى از مقدسات دين اهانت كرده، يا خروج بر امام زمانش نموده يا نصبِ
عداوت كرده، مثل خوارج نهروان و ناصبى‏ها، مرتد مى‏شود، و امروز اين قسم مرتد
در ميان جامعؤ شيعه بسيار است. وَلَو اسمِ اسلام و تشيع روى خود گذارند.
 
[در معناى «سَوَّل» و زينت شيطان]
«مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى» كه از هر جهت حجت بر او تمام شده.
«الشَّيْطانُ سَوَّلَ لَهُمْ»[4] معناى «سَوّلَ» بعضى گفتند كه: زينت داده شيطان در نظر او

افعال و اعمال و هواهاى نفسانيه او را[5]، بعضى گفتند: آن‏ها را به مقاصد باطلؤ خود
سوق داده[6]. «وَ أَمْلى لَهُمْ» «آمال» و آرزوهاى آن‏ها را طول داده و زياد كرده و
دور و دراز نمود.

[1] .  ترجمه ديگر: بى‏گمان، كسانى كه پس از آنكه راهِ هدايت بر آنان روشن شد به حقيقت پشت
كردند، شيطان آنان را فريفت و به آرزوهاى دور و درازشان انداخت.
 
[2] .  ارتداد: اصطلاحى قرآنى است به معنى خروج فرد مسلمان از دين اسلام و در لغت به معنى رجوع و بازگشتن است. اين اصطلاح در آياتى از قرآن به كار رفته است: از جمله آن‏ها آيه 54 سوره مائده؛ آيه فوق و آيه 217 سوره بقره است كه در آيه اخير با تفصيل بيشترى به موضوع پرداخته و مجازات مرتد را در آخرت، حبط اعمال و عذاب جاودان دانسته است.
          اسلام، شهادت بر توحيد خداوند و رسالت محمد بن عبداللّه‏ رسول گرامى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله داده است و هر كس كه يكى از اين دو اصل را انكار نمايد و يا هر امر ديگرى را كه نهايتاً و ضرورتاً به انكار اين دو اصل مى‏انجامد، كه به آن‏ها ضروريات دين مى‏گويند، منكر شود، مرتد خوانده مى‏شود. و براى آن‏ها مجازات‏هايى در فقه پيش بينى شده است. ر.ك: دانشنامه قرآن، مدخل «ارتداد».
 
[3] .  امام وارث كسى است كه وارث ندارد. كافى: ج7، ص169، ح3 و وسائل الشيعة: ج26، ص248، ح5.
 
[4] .  تسويل: در لغت به معنىِ تزيين نفس آنچه را كه دوست دارد انجام دهد و به عبارتى ديگر، زشتى را به صورت زيبا نشان دادن است. اين واژه و مشتقات آن 4 مرتبه و در 3 سوره قرآن به كار رفته است. گرچه واژه تزيين كه با عبارت‏هاى زيّنَ له سوء عمله، زُيِّنَ، زَيَّنَهُ و اين قبيل نيز به معناى همان تسويل است و در قرآن بارها به كار رفته است. در سوره يوسف آيه18 آمده است، پس از اينكه برادران يوسف عليه‏السلامپيراهن آغشته به خون گوسفندى را نزد پدرش يعقوب آوردند، حضرت يعقوب عليه‏السلامفرمود: «قالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنْفُسُكُمْ أَمْراً»؛ (يعقوب گفت: ولى نفس اماره‏تان به دست شما كار داد) يا اينكه كار زشتى را زيبا جلوه داد. پس از اين مورد كه در آيه 18 قرار داشت، در آيه 83 آمده است، پس از اينكه برادران يوسف عليه‏السلام بنيامين را نزد يوسف گذارده و به نزد پدر بازگشتند، باز حضرت يعقوب عليه‏السلامهمان جمله را تكرار فرمود. مورد ديگر تسويل در سوره طه آيه 96 است كه حضرت موسى عليه‏السلام از سامرى سؤال مى‏كند: اى سامرى، كار و بار تو چيست؟ سامرى مى‏گويد: من چيزى را ديدم كه ديگران آن را نديده بودند، و مشتى از خاكِ پاى جبرئيل برگرفتم و آن را در خمير مايه گوساله انداختم «و كذلك سوّلت لى نفسى»؛ (و بدينسان بود كه نفسم بدى را به من آراسته جلوه داد). ر.ك: دانشنامه قرآن، مدخل «تسويل».
 
[5] .  ر.ك: معانى القرآن «نحاس»: ج6، ص483؛ تفسير سمرقندى: ج3، ص289 و تفسير التبيان: ج9، ص303.
 
[6] .  ر.ك: تفسير التبيان: ج9، ص303 و مجمع البيان: ج9، ص175.

نوشتن دیدگاه