أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَحْمَةِ رَبِّکَ الْعَزِيزِ الْوَهّابِ

ترجمه :
9. آيا نزد اين كفار و مشركين است خزينه‌هاى رحمت پروردگار تو؟ آن پروردگارى كه عزيز است و وهّاب است[1] .
 
تفسير :
(أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَحْمَةِ رَبِّکَ) كه هر كه را آن‌ها بخواهند به نبوّت ورسالت انتخاب كنند بتوانند؟! چنانچه مى‌فرمايد: (وَ رَبُّکَ يَخْلُقُ ما يَشاءُ وَ يَخْتارُ ما كانَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ سُبْحانَ اللهِ وَ تَعالى عَمّا يُشْرِكُونَ)[2].
 (الْعَزِيزِ[3]  الْوَهّابِ)[4]  خداوند غالب و قادر و قاهر است، به هر كه صلاح مى‌داند موهبت مى‌فرمايد.
تنبيه:
]تعيين نبى و امام با خداست[
همين نحوى كه مسئله رسالت و نبوت به دست قدرت الهى است و بشر اختيار تعيين ندارد، مسئله خلافت و امامت آن هم بايد خداوند تعيين فرمايد ]و[ از دست بشر خارج است كه بگويند يك دسته منافقين جمع شدند و از روى دشمنى با اميرالمومنين 7، ابابكر را خليفه قرار دادند يا به شورى و اكثريت عثمان خليفه شد يا به جنگ و ظلم معاويه و هكذا فَعْلَلَه و تَفَعْلَلَه آيه (يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْکَ)[5]  و آيه (الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ)[6]  و امريه پيغمبر كه  برويد به على سلام كنيد به لقب اميرالمومنين[7]  و آيه ركوع[8]  و اخبار ثقلين[9]  و حديث منزلت[10] ، و غير اين‌ها را كنار گذارده و اعجب از اين آن كه بگويد :   
«حَسْبُنا كتاب الله»[11]  به او بايد گفت، پس تو و رفيق تو چكاره هستيد و همچنين  ارجاع تو به شورى؟ اگر بگويند ما غرض سلطنت داشتيم و بايد مملكت سلطان داشته باشد، مى‌گوييم پيغمبر كى دعوت سلطنت كرد؟ پس شما خليفه سلاطين هستيد نه پيغمبر.
*    *    *
 

[1] .  ترجمه ديگر: آيا گنجينه‌هاى رحمت پروردگار ارجمند بسيار بخشنده تو، نزد ايشاناست؟
[2] .  و پروردگار تو هر چه را بخواهد مى‌آفريند و بر مى‌گزيند و آنان اختيارى ندارند. منزّهاست خدا و از آنچه با او شريك مى‌گردانند برتر است. سوره قصص: آيه 68.
[3] .  ر.ك: همين تفسير، ج17، ص135، ذيل تفسير آيه 6 سوره سجده.
[4] .  وهّاب: اين واژه از اسماء خداوند و به معنى بخشنده است كه وزن صرفى آن ـ صيغهمبالغه ـ دلالت بر كثرت آن دارد. اين اسم سه بار در قرآن كريم ذكر شده كه دو مرتبه باعبارت «انک انت الوهاب» (آل عمران: 8 و همين سوره: 35) از آن ياد شده و يك بار با اسمعزيز، قرين گشته است. (همين آيه). علماى كلام در معنى «هبه» دو امر را مفروضداشته‌اند: 1) بخشش، بدون عوض و غرض باشد. 2) در بخشش، تمليك به غير متحقّقگردد. از همين جهت بخشش حقيقى فقط در خداوند وجود دارد؛ زيرا بخشش بنده بدونغرض مفروض نيست، گرچه آن غرض، الهى وملكوتى باشد. از سوى ديگر چون بندهمالك حقيقى نيست، تمليك حقيقى در اعمال وى وقوع نداشته و بر فرض تمليك صورىحتى بنابر مسلك بين‌الامرين در مسئله اختيار، عمل او مستقلاً در گرو وى نيست. بنابراينهبه حقيقى فقط از ناحيه خداوند وجود داشته، زيرا وى كمال مطلق است و اعمال وى درگرو غرض‌هاى بازگردنده به ذات وى نمى‌باشد و از سوى ديگر او مالك مطلق است. بدينجهت اهل تحقيق اسم«وهّاب» را از اسماء مختص به خدا دانسته و در بخشش‌هاىمتعارف اطلاق اسم «واهب» را جايز مى‌شمرند. ر. ك: دانشنامه قرآن: مدخل «وهاب».
[5] .  اى رسول محترم، آنچه از سوى پروردگارت به سوى تو نازل شده به مردم ابلاغ كن.سوره مائده: آيه 67.
[6] .  امروز كامل كردم براى شما دين شما را. همان: آيه 3.
[7] .  روايت درباره اين مطلب در منابع به اين صورت آمده: «سَلّمُوا عَلَى عَلِيِّ بإمَرَةِ الْمُؤمنين؛ بهعلى با لقب اميرالمؤمنين سلام كنيد». كافى: ج1، ص292، ضمن ح1؛ ارشاد مفيد: ج1،ص48؛ المواقف: ج3، ص603 و بحارالأنوار: ج3، ص157، ح136.
[8] .  اشاره به آيه 55 سوره مائده: (إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَوَيُوْتُونَ الزَّكوةَ وَهُمْ راكِعُونَ): «ولىّ شما تنها خدا وپيامبر اوست وكسانى كه ايمانآورده‌اند، همان كسانى كه نماز برپا مى‌دارند و در حال ركوع زكات مى‌دهند».
[9] .  اشاره به حديث شريف: «إنّي تارکٌ فِيكُم الثَقَلَين كتاب اللهِ وَ عِترَتي ما إنْ تَمَسّكْتُم بِهِما لَنْ تَضِّلُوابَعدي أبداً؛ من دو چيز گرانبها در ميان شما مى‌گذارم قرآن واهل بيتم، تا زمانى كه به اين دوچنگ بزنيد، هرگز گمراه نمى‌شويد». ر.ك: مسند احمد بن حنبل: ج3، ص14؛ مجمعالزوائد: ج9، ص163؛ المصنف: ج7، ص176 و مسند ابى يعلى: ج2، ص303.
[10] .  اشاره به حديث شريف: «يا عَلِيّ أَنْتَ مِنّي بِمَنْزِلَةِ هارونَ مِنْ موسى إلّا أنّهُ لا نَبِيّ مِنْ بَعْدِيّ؛ اىعلى، تو نسبت به من به منزله هارون هستى نسبت به موسى مگر اينكه بعد از من پيامبرونبيى نخواهد بود». ر.ك: مسند احمد بن حنبل: ج1، ص179؛ سنن ابن ماجه: ج1، ص45،ح121؛ سنن الترمذى: ج5، ص304 و فضائل الصحابة: ص13.
[11] .  اشاره به كلام خليفه دوم كه گفت: كتاب خدا ما را بس است. ر.ك: صحيح بخارى: ج5،ص138؛ مسند احمد بن حنبل: ج1، ص325؛ امالى مفيد: ص36 و المسترشد: ص553.

نوشتن دیدگاه