وَأَنْزَلَ الَّذِينَ ظاهَرُوهُمْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مِنْ صَياصِيهِمْ وَقَذَفَ فِى قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ فَرِيقاً تَقْتُلُونَ وَتَأْسِرُونَ فَرِيقاً

ترجمه :
26. و نازل فرمود خداوند متعال كسانى كه كمك دادند مشركين را از اهل كتاب كه بنى قريظه بودند از حصن و قلعه‌هاى خود و قذف فرمود در قلوب آن‌ها رعب و ترس. فريقى از آن‌ها را كشتيد و فريقى را اسير كرديد[1] .
 
تفسير :
]نقض عهد توسط بنى قريظه[
توضيح كلام اينكه بنى قريظه[2]  كه از اهل كتاب بودند از يهود كه اعدا   عدوّ مسلمين بودند، چنانچه مى‌فرمايد: (لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النّاسِ عَداوَةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الْيَهُودَ)[3] ، الآيه. اين‌ها با پيغمبر معاهده كردند كه كمك به مشركين ندهند در قتال با مسلمين ودر قضيه احزاب نقض عهد كردند وبا مشركين پيوستند وبعد از خاتمه قضيه احزاب، پيغمبر مأمور شد كه به طرف آن‌ها برود وامر فرمود مسلمين به فوريت حركت كنند. آمدند وقلعه‌هاى آن‌ها را محاصره كردند وچند روزى محصور شدند تا راضى شدند به حكميت سعد بن معاذ[4]  واو حكم كرد كه رجال آن‌ها را كه در احزاب با مشركين هم‌دست شدند، آن‌ها را بكشند واطفال وزن‌ها را دستگير كنند ومنازل آن‌ها را به مهاجرين كه منزل ندارند دهند واموال آن‌ها فَيْء[5]  مسلمين باشد. اين مختصر بيان حال آن‌ها، لذا  مى‌فرمايد: (وَأَنْزَلَ الَّذِينَ ظاهَرُوهُمْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ) كه بنى قريظه باشند كه در جنگ احزاب با مشركين حاضر شدند ونقض معاهده با پيغمبر كردند.
(مِنْ صَياصِيهِمْ) از قلعه‌ها وحصن‌هاى خود بيرون شدند (وَقَذَفَ فِى قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ) بعد از آنكه مسلمين آن‌ها را محاصره كردند (فَرِيقاً تَقْتُلُونَ) رجال آن‌ها را كه در جنگ احزاب حاضر شده بودند شما مسلمين بكشيد (وَتَأْسِرُونَ فَرِيقاً) واسير كنيد اطفال ونساى آن‌ها را.

[1] .  ترجمه ديگر: وكسانى از اهل كتاب را كه با مشركان هم پُشتى كرده بوند، از دژهايشان بهزير آورد ودر دل‌هايشان هراس افكند: گروهى را مى‌كشتيد وگروهى را اسير مى‌كرديد.
[2] .  بنى قريظه : نام يكى از قبايل يهود نزديك مدينه ونام يكى از غزوات رسول الله 9.طبق نوشته يعقوبى اينان طايفه‌اى از «جُزام» برادران نضيرند وگفته مى‌شود كه يهودىشدنشان در روزگار عاديا بن سموئل بود، سپس در كوهى به نام قُريظه فرود آمدند وبه آننسبت داده شدند وبه قولى قريظه نام نياى (جد) آن هاست. در آيه 56 سوره انفال آمدهاست كه «همانان كه با ايشان پيمان صلح بسته‌اى، سپس هر بار پيمانشان را مى‌شكنند وپروايى ندارند». مفسّران برآنند كه اين آيه اشاره به يهود بنى قريظه دارد كه با پيامبرپيمان مصالحه وعدم تجاوز بسته بودند، ولى نقض عهد كردند وآن در سال 5 هجرى بودكه ابو سفيان با سپاهى بزرگ بين 7 تا 10 هزار به قصد جنگ با مسلمانان رو به مدينه نهاد.هنگام حمله اين لشكر به مدينه كه از قبايل معروف عرب تشكيل شده بود. گروهى ازيهوديان بنى نظير وبنى غطفان با پيامبر متّحد شدند. يهوديان بنى قريظه نيز پيمان خود را باپيامبر شكسته وبا قريش هم پيمان شدند. پس از قضاياى جنگ احزاب وشكستمشركين، پيغمبر به سر وقت بنى قريظه رفت وآنان را به دليل خيانتكارى وپيمان شكنى محاصره كرد. سرانجام پس از 25 روز يا يك ماه تسليم شدند واز پيامبر تقاضاى صلحكردند وخواستند كه به شام بروند. ر. ك: دانشنامه قرآن: ج1، ص392، مدخل «بنىقريظه».
[3] .  مسلّماً يهوديان را، دشمن‌ترين مردم نسبت به مؤمنان خواهى يافت. سوره مائده: آيه 82.
[4] .  مختصرى از زندگينامه وى در همين تفسير: ج8، ص474، پاورقى(2) گذشت.
[5] .  فَىْء : غنيمتى است كه بدون جنگ به دست آمده ودر اختيار حاكم مسلمانان قرارمى‌گيرد. بنابراين همه چيزهايى كه مى‌توان بدون جنگ از كفار گرفت واز غنيمت جداكرد، فىْء نام دارد. به گفته بسيارى از فقهاى شيعه، خمس فَىْء به پنج قسمت مساوىتقسيم مى‌شود ومانند خمسى كه از غنيمت كسر مى‌شود، به پنج دسته از وظيفه‌خواراناختصاص مى‌يابد. مبناى اين عمل آيات 5 ـ 7 سوره حشر است. اختلاف فقها در چهارپنجم باقى‌مانده آن است. برخى معتقدند اين خمس بايد توسط امام صرف لشكر شودوعده‌اى معتقدند بايد در راه مصالح عمومى از جمله حقوق ومقررى سپاهيان مصرفگردد. ر. ك: دانشنامه دانش گستر: ج12، مدخل (فىء).

نوشتن دیدگاه