حضرت در اين باره، اصولى را مراعات مى‏ كرد:
الف) اهتمام فراوان به اقامه حدود. در مرامنامه حكومتى فرمود: «يكى از اهداف من از حكومت، اقامه حدود تعطيل شده خداوند است‏[1]». از رسول خدا(ص) شنيده بود كه حدود نبايدتعطيل شوند[2] و اگر خوب اجرا شوند، بهتر از بارش چهل روز باران است. در اين جهت‏ حتى كودكان را به شكل نمايشى و سمبليك حد مى ‏زد تا عدم تعطيلى حدود در جامعه مسجّل شود[3].
ب) اگر حدود با بينه و اقرار اثبات مى‏ شد، مى ‏فرمود: «در اجرا، نبايد تأخير افتد»[4]. اين حاكى از سرعت و قاطعيت در اقامه حدود الهى است.
ج) با اندك شبه ه‏اى مانع اجراى حدود مى ‏شد و جز با يقين اقدام به اقامه آن نمى ‏كرد[5].
د) اصل را در حدود خدا بر ستر و پوشش قرار مى ‏داد، حتى اگر كسانى اقرار مى‏ كردند، نمى‏ پذيرفت و سعى در توجيه داشت. در اين زمينه حتى در موردى كه فردى چهار بار اقرار كرد، ضمن اينكه به قنبر دستور بازداشت او را داد، فرمود:
«چه زشت است كه اين زشتی ها انجام شود و به وسيله اقرار، شخص باعث بى‏ آبرويى خود در جامعه شود. چرا در خانه‏ اش توبه نمى‏ كند؟! به خدا قسم توبه‏ اش بين خود و خدا بهتر از اقامه حد توسط من بر او است‏[6]».
گاه به آنها ياد مى‏ داد انكار كنند[7].
ه) نوع مجازات بسيار شديد و قاطعانه بود. قضاوت هاى آن حضرت در مبحث حدود نشان از قاطعيت و شدت دارد. بعضى را از كوه پرت مى ‏كرد[8]؛ بعضى را در دخمه مى ‏انداخت، تا از استنشاق دود خفه شوند[9]؛ بعضى را گردن مى‏ زد و مى‏ گفت: قتل در نزد عرب مجازات كمى است و دستور به سوزاندن جسد مى‏ داد[10]؛ بعضى را آن قدر مى‏ غلتاند تا بميرند[11] و بعضى را به كمك مردم سنگسار مى‏ كرد[12].
و) قبل از اقامه بينه و در صورت اقرار اگر مصلحت مى‏ ديد، عفو مى ‏كرد[13].
ز) در صورت اقامه بينه و اثبات، شفاعت احدى را نمى ‏پذيرفت و مى‏ گفت: حدود خدا در اختيار امام نيست كه عفو كند يا شفاعت بپذيرد[14].
ح) اثبات حدود با بينه و اقرار بود و اگر بينه قائم نمى ‏شد يا تكميل نبود، به نفع متهم، كار را فيصله مى‏ داد، بدون اينكه او را وادار به سوگند كند و مى‏ فرمود: «در حدود الهى سوگند وجود ندارد».[15]
ط) اقامه حدود در فرهنگ جامعه، مجازات نبود، بلكه تطهير و باعث برطرف و بخشوده شدن عذاب اخروى بود. اين فرهنگ در اصلاح مجرمان بسيار مؤثر بود، به گونه‏ اى كه در اثر تبليغات مؤثر و قوى، داوطلبانه مى‏ آمدند و مى‏ گفتند: ما را تطهير كن. تاريخ قضايى صحنه ‏هاى هيجان‏ انگيزى از اين نوع را ضبط كرده است.[16]
ى) اگر مجرىِ حد كسى را مى‏ كشت، ضامن نبود.[17]

*************************************************************************************
[1]. نهج‏ البلاغه، خ 131.
[2]. وسائل الشيعه، باب 1، از ابواب مقدمات الحدود، ح‏4.
[3]. همان، ح‏1.
[4]. همان، باب 25، از ابواب مقدمات حدود، ح‏1 و 2.
[5]. همان، باب 24، از ابواب مقدمات حدود، ح‏4، و باب 26، از ابواب حد زنا، ح‏11.
[6]. همان، باب 16، از ابواب مقدمات حدود، ح‏2.
[7]. دعائم الاسلام، ج‏2، ص‏469، كتاب السراق و المحاربين، ح‏1669.
[8]. وسائل الشيعه، باب 3، از ابواب حد لواط، ح‏3.
[9]. همان، باب 6، از ابواب حد مرتد، ح‏1.
[10]. همان، باب 3، از ابواب حد لواط، ح‏9.
[11]. همان، باب 1، از ابواب حد مرتد، ح‏4.
[12]. همان، باب 14، از ابواب حد زنا، ح 5 4.
[13]. همان، باب 18، از ابواب مقدمات حدود، ح‏3.
[14]. همان، باب 20، از ابواب مقدمات حدود، ح‏4.
[15]. همان، باب 70، از ابواب قصاص النفس، ح‏1 و باب 24، از ابواب مقدمات حدود، ح‏3.
[16]. همان، باب 5، از ابواب حد لواط، ح‏1.
[17]. مبسوط، ج‏8، ص‏63؛ مستدرك، باب 22، از ابواب قصاص نفس، ح‏2 و 3.

نوشتن دیدگاه