29 «بَلِ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَهْواءَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ فَمَنْ يَهْدِى مَنْ أَضَلَّ اللهُ وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرِينَ»
 
ترجمه :
29. بلكه متابعت كردند كسانى كه ظلم كردند هواهاى نفسانيه خود را بدون علم و فهم و دانش. پس كيست بتواند هدايت كند كسى را كه خداوند در ضلالت به خودش واگذار نموده؟ ديگر قابل هدايت نيست و نيست از براى اين ها ناصر و معينى[1] .
   
تفسير :
[هواى نفس علت اصلى ظلم]
(بَلِ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَهْواءَهُمْ) شامل مى‌شود جميع مشركين و كفار و ضالّين و ظلمه و فسّاق و فجّار و عاصين را، زيرا يا ظالم به دين هستند يا ظالم به غير، از انبيا و اوصيا و مومنين حتى به حيوانات يا ظالم به نفس كه خود را در معرض عذاب دنيوى و اخروى در آوردند و محروم از مثوبات و فيوضات الهى كردند، تمام از روى هواپرستى و خواهش‌هاى نفسانى است. كأنّه هواى نفس را خداى خود مى‌دانند. به هر كدام بگويى چرا چنين مى‌كنى؟ مى‌گويد دلم مى‌خواهد. چرا چنان نمى‌كنى؟ دلم نمى‌خواهد؟ (أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ اللهُ عَلى عِلْمٍ وَ خَتَمَ عَلى سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ وَ جَعَلَ عَلى بَصَرِهِ غِشاوَةً فَمَنْ يَهْدِيهِ مِنْ بَعْدِ اللهِ أَ فَلا تَذَكَّرُونَ)[2]  (بِغَيْرِ عِلْمٍ) كه هيچ‌گونه دليل و مدركى بر عمليات   خود[3]  ندارند، فقط همان هواى نفس است. (فَمَنْ يَهْدِى مَنْ أَضَلَّ اللهُ) كه خداوند او را به خود واگذار نمود، چون قلب سياه شد قساوت گرفت، شيطان مسلط شد [و] دنيا جلوه كرد، گوش و چشم بسته شد، چنانچه امروز بسيار مصداق پيدا كرده ديگر قابل هدايت نيست، چنانچه مى‌فرمايد: (فَذَرْهُمْ يَخُوضُوا وَ يَلْعَبُوا حَتّى يُلاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِى يُوعَدُونَ)[4] .
 (وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرِينَ) رفقاى صميمى و روساى دلسوز و هم‌مسلكان و هم‌قطاران، احدى آن‌ها را يارى نمى‌كند، تمام گرفتار خود هستند: (الاَْخِلّاءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلّا الْمُتَّقِينَ)[5] ، (يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ * وَ أُمِّهِ وَ أَبِيهِ * وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِيهِ * لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ)[6] .

__________________________________________________________

[1] .  ترجمه ديگر: ولى ظالمان بدون علم وآگاهى از هوا و هوس‌هاى خود پيروى كردند، پس چه كسى مى‌تواند آنان را كه خدا گمراه كرده است هدايت كند؟ و براى آن‌ها هيچ ياورى نخواهد بود.
[2] .   آيا ديد كسى را كه هوس خويش را معبود خود قرار داده و خدا او را دانسته گمراه گردانيد و بر گوش او و دلش مهر زده و بر ديده‌اش پرده نهاده است؟ آيا پس از خدا چه كسى او راهدايت خواهد كرد؟ آيا پند نمى‌گيريد؟ سوره جاثيه: آيه 23.
[3] .  به تعبير ديگر: اعمال خود؛ كارهاى خود.
[4] .   پس آنان را رها كن تا در ياوه ‌گويى خود فرو روند و بازى كنند تا آن روزى را كه بدان وعده داده مى‌شوند ديدار كنند. سوره زخرف: آيه 83 و معارج: آيه 42.
[5] .   در آن روز ياران ـ جز پرهيزكاران ـ بعضى‌شان دشمن بعضى ديگرند. سوره زخرف :آيه 67.
[6] .   روزى كه آدمى از برادرش مى‌گريزد واز مادرش وپدرش، واز همسرش وپسرانش مى‌گريزد، در آن روز هر كسى از آنان را كارى است كه او را به خود مشغول مى‌دارد. سوره عبس: آيات 34 ـ 37.

نوشتن دیدگاه