28 «ضَرَبَ لَكُمْ مَثَلاً مِنْ أَنْفُسِكُمْ هَلْ لَكُمْ مِنْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ مِنْ شُرَكاءَ فِى ما رَزَقْناكُمْ فَأَنْتُمْ فِيهِ سَواءٌ تَخافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ كَذلِکَ نُفَصِّلُ الاْياتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ»
 
ترجمه :
28. مثلى مى زند خداوند براى شما از نفوس شما، آيا راضى مى شويد در آنچه كه ملك طِلْق شخصى شماست شريك هايى در آنچه به شما روزى كرده ايم، پس شما با آن شركا مساوى در مالكيت و تصرف باشيد؟ بلكه از آن ها مى ترسيد كه تصرف در اموال شخصى شما كنند و شما را بر كنار كنند، مثل خوفى كه در نفوس خود داريد. اين چنين تفصيل مى دهد خداوند آيات را براى قومى كه عقل و شعور داشته باشند و تعقل كنند[1] .
    
تفسير :
[اقسام اموال انسان از لحاظ مالكيت]
توضيح كلام اينكه اموال و املاك و نعمت‌هايى كه در دست [انسان است]، چهار قسم است :
 قسم اول:
مِلکِ يمينِ[2]  شخصىِ خود، كه به دست آورده با ميراث يا به كَدِّيمين[3]  و عرقِ جبين[4] . حاضر نيست احدى در آن‌ها شركت داشته باشد كه هر نوع تصرفى بخواهد بكند، حتى ملك خود قرار دهد. خداوند تبارك و تعالى كه مالك الملوك جميع ما سوى الله است (للهِِ مُلْکُ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ) چگونه در ملك خود شريك قرار مى‌دهد؟
 
قسم دوم:
اموال مشتركه است، مثل ميراث بين ورثه و تجارتخانه‌ها كه مشترك بين جمعيت است كه هر كدام چنان خائف هستند و حواس خود را جمع مى‌كنند كه ساير شركا خيانت و زياده‌روى در سهم اين نكنند. خداوند شريكى ندارد كه خائف باشد كه در سهم الهى تجاوزى بكند.
 
قسم سوم:
اموالى است كه به طور عارِية[5]  به دست او داده شده كه هر وقت مالك مطالبه كند بايد به آن رد كند. كسى به خدا به نحو عاريه نداده كه از او پس بگيرد، بلكه خداوند به نحو عاريه به بندگانش عنايت فرموده و پس خواهد گرفت.
 
قسم چهارم:
اموالى است كه به سرقت و ظلم و تعدى و تجاوز به دست آورده، مثل كسب‌هاى حرام كه اين‌ها را مالك نيست و كليه تصرفاتش حرام و مسئوليت دارد. خداوند از روى ظلم از كسى مالى نگرفته كه خوف مسئوليت داشته باشد.
(ضَرَبَ لَكُمْ مَثَلاً مِنْ أَنْفُسِكُمْ) بخود بياييد و در خود نظر كنيد. (هَلْ لَكُمْ مِنْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ مِنْ شُرَكاءَ) براى خود شريك قرار مى‌دهيد در اموال شخصى [كه] ملك يمين خود شماست.
(فِى ما رَزَقْناكُمْ) در آنچه خدا به شما تفضلاً عنايت فرموده. (فَأَنْتُمْ فِيهِ سَواءٌ) كه او هم با شما مساوى باشد.
(تَخافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ) مثل اموال مشتركه كه خوف از شريك داريد، خوف داشته باشيد در اموال شخصى خود، هرگز چنين نيست.
(كَذلِکَ نُفَصِّلُ الاْياتِ) اين چنين خداوند بيان آيات خود را مى‌كند، اما (لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ) آدم عاقل درك مى‌كند و پند مى‌گيرد. جاهل نادان بى‌شعورِ بى‌ادراك كجا متنبه شود و درك كند؟

_____________________________________________________

[1] .  ترجمه ديگر: براى شما از خودتان مثلى مى‌آورد: مگر بندگانتان در آنچه به شما روزى داده‌ايم با شما شريك هستند تا در مال با شما برابر باشند وهمچنان كه شما آزادان از يكديگر مى‌ترسيد از آن‌ها هم بيمناك باشيد؟ آيات را براى مردمى كه تعقل مى‌كنند اين سان تفصيل مى‌دهيم.
[2] .  مِلکِ يمين: ملكى كه در دست (و اختيار) دارد.
[3] .  كَدِّ يمين: زور بازو؛ دست رنج.
[4] .  عرقِ جَبين: عرق پيشانى. كنايه از شدت زحمت وسختى.
[5] .  عارِيه: آنچه از كسى ستانند جهت رفع حاجت و استفاده موقت كه پس از آن باز دهند. دراصطلاح فقه بهره‌بردارى از مال كسى با بقاء و بدون اجرت مانند ابزار و لوازم خانگى كه همسايگان براى استفاده موقت از همديگر مى‌گيرند. عاريه از عقود جايز است ومال عاريه در دست عاريه گيرنده امانت است و ضمان ندارد مگر اينكه در نگهدارى آن اهمال كند يا صاحبش شرط ضمان نمايد يا آن مال ، طلا ونقره باشد. معارف ومعاريف: ج4،ص129.

نوشتن دیدگاه