23 «وَ مِنْ آياتِهِ مَنامُكُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ ابْتِغاوُكُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ فِى ذلِکَ لاَياتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ»
 
ترجمه :
23. و از جمله آيات الهى خوابيدن شماست در شب و روز و طلب روزى از فضل الهى. به درستى كه در اين شب و روز و خواب و طلب رزق، هرآينه آياتى است براى قومى كه گوش شنوا داشته باشند.
 
تفسير :
[حكمت آفرينش شب وروز]
خداوند يكى از تفضلاتش اين است كه شب را مقرر فرمود براى استراحت و تعطيل قوا و رفع خستگى و نَوم[1] ، تا اينكه قواى نفسانى به امور داخليه بدن بپردازند، و روز را براى تحصيل امر معاش و اصلاح امور خارجيه كه اگر شب نبود و تمامْ روز بود، انسان هلاك مى‌شد از شدت حرارت و كثرت اشتغال. و اگر روز نبود از شدت بُرودَت[2]  و تعطيل امور چنانچه در ارض تسعين[3]  دوره سال يك شب و يك روز است: شش ماه روز است و شش ماه شب و قابل سكونت نيست، لكن درك اين آيه، مخصوص به كسانى است كه درك كنند به گوش دل، لذا مى‌فرمايد: (وَ مِنْ آياتِهِ مَنامُكُمْ بِاللَّيْلِ) كه نفس تسلط نوم، خود تفضل بزرگى است و جعل شب تفضل ديگرى است.
(وَ النَّهارِ) براى جمله بعد است كه مى‌فرمايد: (وَ ابْتِغاوُكُمْ مِنْ فَضْلِهِ) كه خداوند تمام اسباب تَعَيُّش[4]  و تحصيل امر معاش و معاشرت و تحصيل علوم دينى و تكميل عقايد حقه و هزاران فوايد ديگر در روز مى‌شود، لكن براى كسانى كه قلب آن‌ها سياه نشده باشد. و دل سنگ نشده باشد و چشم قلب باز باشد و گوش قلب شنوا باشد. [چنين افرادى] درك اين تفضلات را مى‌كند ومصداق (صُمٌّ بُكْمٌ عُمْىٌ)[5]  نباشد، و الّا شب و روز را به معاصى و فسق و فجور مى‌گذرانند. روز، به تعدى و ظلم و تجاوز، و شب به ساز و آواز، شرب خمر، دزدى، بى‌عفتى و بى‌عصمتى به نام تفريح، لذا مى‌فرمايد: (إِنَّ فِى ذلِکَ لاَياتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ).

___________________________________________________

[1] .  نَوم: خواب.
[2] .  بُرودَت: سردى.
[3] .  با توجه به توضيحات مفسر و برخى منابع، منظور از ارض تسعين منطقه قطب شمال است.ر. ك: بحار الأنوار: ج54، ص228.
[4] .  تَعَيُّش: زندگى.
[5] .  كر و لال و كور. سوره بقره: آيات 18 و171.

نوشتن دیدگاه