م- ابن المبارك نقل كرد گويد: حديث كرد ما را اشعث از شعبى از مسروق گويد: بعمر رسيد كه زنى از قريش را مردى از بنى ثقيف در عده اش گرفته پس فرستاد بسوى آنهاو بين آنها جدائى انداخت و آنها را هم عقوبت كرد و گفت: هرگز با او ازدواج نكند و صداق را گرفت و در بيت المال قرار داد و اين قضاوت در ميان مردم شايع شد و بگوش على عليه السلام كه خدا او را سرافراز كند رسيد پس گفت: خدا رحم كند پيشواى مسلمين را صداق چه كار دارد با بيت المال، آن مرد و زن نميدانستند كه نكاح در عده جايز نيست پس براى پيشواء و رهبر سزاوار است كه آن دو را برگرداند بسنت بعضى گفتند: پس شما چه ميگوئيددرباره آنزن فرمود: صداق و مهريه مال آنزنست بسبب آنچه كه آميزش با اورا حلال دانسته و بين آنها هم جدائى انداخت و شلاقى هم بر آنها نيست و نبايد آنها را زد و عقوبت نمود عده اولى را تكميل كند سپس عده دومى را تكميل نمايد سپس او را خطبه نمايد پس چون اين قضاوت بگوش عمر رسيد گفت: اى مردم برگردانيد نادانى ها را بسنت. و ابن ابى زائده از اشعث مثل آنرا روايت كرده و گويد در آن پس برگشت عمر بگفته على عليه السلام.
احكام القرآن جصاص ج 1 ص 504
و در تعبيرى از مسروق: زنى را آوردند نزد عمر كه در عده اش شوهر كرده بود پس بين آنها جدائى انداخت و مهريه او را گرفت و در بيت المال قرار داد و گفت هرگز بين اين دو نفر جمع نشود پس بگوش على عليه السلام رسيد فرمود: اگر از روى جهل و نادانى بوده پس مهر مال اوست براى آنچه كه از آميزش او لذت برده وآنرا حلال دانسته و ميان آنها جدائى انداخت پس هر گاه عده او منقضى شد پس آن مرد خواستگارى از خواستگاران آنزن است پس عمر خطبه اى خواند و گفت: برگردانيد نادانى ها را بسنت پس برگشت بگفته على عليه السلام
و در لفظ خوارزمى گفت: برگردانيد گفته عمر را بگفته على عليه السلام و در""تذكره"" است، پس عمر گفت: "لو لا على لهلك عمر " اگر على نبود عمر هلاك شده بود و بيهقى در سننش ازمسروق نقل كرده كه گفت: عمر درباره زنيكه در عده اش شوهر كرده بوده گفت النكاح حرام و الصداق حرام: " زناشوئى حرام و مهريه حرام و مهريه را گرفت و در بيت المال قرار داد و گفت اين مرد و زن ماداميكه زنده باشند جمع نميشوند.
و بيهقى نيز از عبيد بن نضله يا نضيله روايت كرده گويد: رسانيدند بعمر كه زنى در عده اش شوهر كرده پس بانزن گفت: آيا دانستى كه در عده شوهر كردى گفت: نه پس بشوهرش گفت آيا تو فهميدى كه اين زن در عده است گفت: نه گفت اگر ميدانستيد من هر دو نفر شما را سنگسار ميكردم پس آنها را با تازيانه شلاق زد و مهريه را گرفت و آنرا صدقه در راه خدا قرار داد گفت: اجازه نميدهم مهريه را و اجازه نميدهم زناشوئى او را و بمرد گفت هرگز بر توحلال نيست.

صورت ديگر از بيهقى:
گويد: زنى را آوردند نزد عمر بن خطاب كه در عده اش شوهر كرده بود پس مهريه او را گرفت ودر بيت المال و صندوق مسلمين قرار داد و ميان آنها جدائى انداخت و گفت هرگز جمع نشوند و آنها را عقوبت كرد. پس على عليه السلام كه رضوان خدا بر اوست فرمود اينطور نيست" حكم خدا" و ليكن اين نادانى از مردم است بايد ميان آنها تفريق شود سپس زن بقيه عده را تكميل نمايد از اولى آنگاه عده از عقد دوم را تكميل نمايدو على عليه السلام براى آنزن مهريه قرار داد بسبب آنچه حلال دانسته بود آميزش با او را گويد: پس عمر... سپاس خدا را بجا آورد و شكر او را نمود و پس از آن گفت اى مردم برگردانيد نادانيها را بسنت.
امينى گويد: براى چه خليفه آن دو را شلاق زد و براى چه مهريه را گرفت و بكدام آيه و يا بكدام روايت صحيح صداق و مهريه را در بيت المال قرار داد و آنرا صدقه فى سبيل الله گردانيد و براى چه و بچه سسبب آنزن را حرام ابدى نمود بر آنمرد من نميدانم""فاسئلوا اهل الذكر ان كنتم لا تعلمون"" از اهل قرآن به پرسيد اگر نميدانيد و ايكاش خليفه خودش را فراموش نميكرد و بگفته خودش عمل ميكرد. كه گفت برگردانيد نادانيها را بسنت. پيش قضاوت او بقضاياى نادره از كتاب و سنت.
م- و اگر تعجب كردى پس تعجب كن از قول جصاص در احكام القرآن ج 1 ص 505 و اما آنچه روايت شده از عمر كه او مهريه را در بيت المال قرار داد پس او معتقد شده كه آن مهريه براى آن زن از طريق نامشروع حاصل شده پس راه آن اينستكه تصدق در راه خدا داده شود پس براى اين آنرا در بيت المال قرار دادسپس برگشت بگفته على عليه السلام و مذهب عمر در اينكه قرار داد مهريه اورا براى بيت المال چون براى آنزن از طريق ممنوع تحصيل شده بود مثل آنست كه از پيامبر صلى الله عليه و آله روايت شده در گوسفنديكه بدون اذن مالكش گرفته بودند و آنرا پخته و براى آنحضرت آورده بودند پس نزديك نبود كه جايز باشد براى آنحضرت وقتيكه خواست از آن ميل نمايد: پس فرمود: كه اين گوسفند مرا خبر ميدهدكه او را بدون حق گرفته اند پس بانحضرت خبر دادند كه چنين است. پس فرمود آنرا باسيران دهيد. و دليل اين نزد ما اينستكه آن گوسفند مال آنها شده بضمان قيمت پس امر كرد ايشانرا بصدقه دادن آن براى آنكه آن گوسفند از طريق ممنوع مال ايشان شده بود و آنها قيمت آنرا به صاحبانش نداده بودند 10.ه
حب و دوستى بخليفه جصاص را كور و نابينا كرده بود پس اراده كرده بود كه دفاع كنداز او هر چند كه بچيزى باشد كه او را نشان كندبداغ جهل و نادانى
بدان كه مسائل اين يگانه دفاع كننده از ماليكه از طريق منع حاصل شده چه وقت راهى داشته كه تصدق داده شود بان تا آنكه آنرا مذهب خود قرار داده و اگر چه موضوع از مصاديق آن نباشد و براى چه بصاحبش رد نشود و حال آنكه حلال نيست مال كسى مگر آنكه از طيب و پاكى نفس او باشد آنگاه چه وجه شباهت است بين ماليكه بسبب حلال دانستن آميزش با آنزن مستحق شده و بين گوسفند يك دست رسول خدا" كه ولى الله الاعظم" است آنرا حلال نموده وجايز شده براى او تصرف در آنرا مگر اينكه نيكوئيى توقف در موقع شبهات و اگر چه دانسته شود از غير طريق عادى كه گوسفند پخته شده پيغمبر صلى الله عليه و آله را صدا زند كه من مغصوبه ام از من نخوريد، بدون ترتيب احكام غصب بر آن از برگردانيدن آن به صاحبش شناخته شود يا مجهول باشد پس ربطى بين دو موضوع نيست، مضافا اينكه جهل خليفه فقط در مسئله از ناحيه قرار دادن صداق را در بيت المال نيست تا آنكه وصله نشود بلكه جناب خليفه مخالفت با سنت نموده از چندين جهت چنانچه دانستى.

نوشتن دیدگاه