سيد، در صف مقدم سخن پردازان خوب و يكى از سه تن شاعرى است كه آنها را در شمار پر شعرترين شاعران جاهليت و اسلام آورده اند و آن سه: سيد و بشار و ابو العتاهيه اند، ابو الفرج گفته است: كسى را نمى شناسم كه بر تحصيل تمام اشعار يكى از اين سه تن، توانا بوده باشد. و مرزبانى گفته است: شنيده نشده است كه كسى غير از سيد، شعر خوب و بسيار گفته باشد، و از عبد الله بن اسحاق هاشمى "آورده است كه گفت: دو هزار قصيده از سيد فراهم آوردم و پنداشتم ديگر قصيده اى باقى نمانده است. اما همواره كسانى را مى ديدم كه از او اشعارى مى خواندند كه من نداشتم، آنها را نيز مى نوشتم تا سر انجام به تنگ آمدم و از نوشتن دست كشيدم
و نيز گفته است: از ابو عبيده پرسيدند: در طبقه مولدين، شاعر تر از همه كيست؟ گفت: سيد و بشار. و از حسين بن ضحاك نقل كرده است كه گفت: مروان بن ابى حفصه، پس از مرگ سيد با من به گفتگو درباره او پرداخت. من شعر سيد و بشار را بيش از همه مردم از حفظ داشتم. قصيده مذهبه سيد را آغازش اين است: " چه دلخوشى به مهر و محبت است، آيا به برقهاى دروغين و بى باران مى توان شاد بود؟ " " يا به بنى اميه و گروهى كه بر شتر بزرگ و دراز گردن سوار شدند " و به جنگ على آمدند "؟ "
براى مروان خواندم تا تمام شد. به من گفت: هرگز قصيده اى پر معنى تر و پاكيزه تر و سرشار تر از اين در فصاحت، نشنيده ام و پس از هر بيتى مى گفت: سبحان الله چقدر سخن خوبى است و از توزى اورده است كه گفت: اگر شعرى، از جهت خوبى چنان شايسته باشد كه جز در مساجد نخوانند، اين شعر است و اگر خطيبى آن را در روز جمعه بر فراز منبر بخواند حسنه انجام داده و پاداش مى برد.
ابو الفرج گفته است: سيد، شاعرى پيشرو و مطبوع است. و او را در شعر شيوه و روشى است كه كمتر كسى به آن دست مى يابد و نزديك مى شود. و از لفيطه پسر فرزدق آورده است كه گفت: در خدمت پدر به مذاكره درباره شعراء پرداختم گفت: دو مردند كه اگر در معنى مردمى شعر مى گفتند ما را با وجود آنان هنرى نبود پرسيديم كيانند؟ گفت: سيد حميرى و عمران بن حطان سدوسى. ليكن خداى عزوجل هر يك از اين دو را به سروده هاى مذهبى مشغول داشت.
اغانى جلد 7 صفحه 231
و توزى گفته است: اصمعى جزوه اى ديد كه در آن شعر سيد بود. پرسيد از كيست؟ من چون نظر او را درباره سيد مى دانستم. نگفتم مرا سوگند داد كه بگويم و چون وى را آگاه كردم، گفت: قصيده اى از او بخوان، چكامه اى خواندم و پس از آن، قصيده ديگرى را و همچنان مى خواست كه بيشتر بخوانم. آنگاه گفت: خدا رسوايش كناد چه چيزى او را به راه ابر مردان انداخت اگر مذهب و مضامين شعريش نبود هيچ كسى از هم رديفانش را بر او مقدم نمى داشتم. و در عبارت ديگرى است كه هيچ كسى از همپايه هايش بر او پيشى نمى گرفت و ابو عبيده گفته است: شاعرتر از همه محدثان، سيد حميرى و بشار است.
اغانى جلد 7 صفحه 236 - 432
روزى سيد دركنار بشار كه به شعر خواندن پرداخته بود، ايستاد، سپس روى به او آورد و گفت:
اى آنكه مردم را مى ستائى تا به تو بخشش كنند
آنچه بندگان دارند از آن خداست.
پس آنچه از اينان مى جوئى از خدا بخواه و به خير خداوند فرو فرستنده و فزون دهنده نعمتها اميدوار باش.
نسبت بخل به بخشنده مده و بخيل را جواد، نام منه.
بشار گفت اين كيست؟ سيد را معرفى كردند، گفت كه اگر چنين نبود كه اين مردبه ستايش بنى هاشم از ما بازمانده است، ما را بيچاره مى كرد و اگر در مذهبش با ما هماهنگ بود مارا بزحمت مى انداخت.
اغانى جلد 7 صفحه 237
و غانم و راق گفت: در سر زمين بصره به نزد عمرو بن نعيم رفتم. گروهى به مجلس من در آمدند و من اين شعر سيد را براى آنان خواندم.
آيا اثر خانه هاى خراب شده در "ثويين" را، كه ابر و باران و يرانش كرده و باد صبا و دبور هر صبح و شام، بر گل و گياه آن دامن كشيده است، باز من شناسى؟ سراهائى كه در پهنه آن، دلبران موى ميان وتر اندام و جادو نگاه و چابك و لاغر و خوش خرام كه چهره هائى چون ماه تمام و تابان داشتند، مى زيستند. جدائى، مرا از اوج قرب به خاك هجر نشاند، و او از من كه هنوز كامى نگرفته بودم جدا شد و چون مرا از ترس دورى، دردمند و سرشك مرواريد گونم را روان و ريزان ديد، با گوشه چشم به سويم نگريست و اشكش به مانند رشته پراكنده گوهر فرو ريخت. از پيش آمد دورى مى ترسيدم، اما اين ترس و بيم نفع و سودى نداشت. آنان از خواندن من به طرب آمدند و شادى ها كردند و پرسيدند اين اشعار از
  كيست؟ گفتم: از سيد است. گفتند بخدا سوگند كه وى يكى از شعراء خوش طبع است. نه بلكه در اين روزگار همانندى ندارند.
از زبير بن بكار است گه گفت: از عمم شنيدم كه مى گفت: اگر آن قصيده سيد را كه در آن مى گويد:
ان يوم التطهير يوم عظيم     خص بالفضل فيه اهل الكساء
" به راستى كه روز نزول آيه تطهير، روز بزرگى است كه آل عبا در آن به برترى ويژگى يافتند ".
بر منبر بخوانند، گناهى نكرده اند و اگر تمام اشعار وى، از اين دست بود ما آن را روايت مى كرديم و بد نمى دانستيم.
و از حسين بن ثابت روايت كرده اند كه گفت: مردى بدورى كه در روايت شعر جرير بر همه مردم پيشى داشت، بر ما وارد شد. وى شعرى از جرير مى خواند و من نيز، سروده اى از سيد را در همان معنى مى خواندم تا بر او فزونى جستم، به من گفت: واى بر تو اين شاعر كيست؟ بخدا سوگند كه او از صاحب ما شاعرتر است.
اغانى جلد 7 صفحه 239
و از اسحاق بن محمد روايت مى كنند كه گفت از " عتبى شنيدم كه مى گفت: در روزگار ما، شاعرى خوش روش تر و پاكيزه لفظ تر از سيد نيست. سپس به يكى از حاضران گفت: قصيده لاميه سيد را كه امروز مى خواندى، دو باره بخوان و او چنين خواند.
آيا در محبوبت، كشش و بخشش هم هست يا نه؟ راستى كه پستى نشان گمراهى است.
آيا در دلت شورى نهفته است كه سخنان بيهوده آن را بهبود نمى بخشد. اى مغرور دل به وعده هاى خيال انگيز دلبرى فريبكار بسته اى.
دلبرى كه شاداب و گران خواب و باريك اندام است و به غزال خوش خط و خال مى ماند چون با او خلوت كنى دست در گردنش در آورى و بوسيدن و مكيدن دهان خوش طعم آميخته به مشك او، ترا شفا مى بخشد.
او در ميان دوشيزگان سيمتنى است كه خلخالى به پايشان نرفته است... در اين قصيده مى گويد:
به خدا و نعمتهاى او قسم مى خورم و انسان مسوول گفتار خويشتن است، كه نهاد على بن ابى طالب "ع" براستى بر پارسائى و نيكو كارى سرشته است.
پس عتبى گفت: بخدا سوگند كه سيد از عهده آنچه خواسته است به خوبى بر آمده و اين است آن شعرى كه بى پرده بر دل مى نشيند.
و پيش از همه اينها، همان سخن امام صادق "ع" در ستايش سيد بسنده است كه فرمود: انت سيد الشعراء و اين گفتار حاكى از چنان پايه بلندى براى سيد در ادب است كه وصف از رسيدن به كنه آن، ناتوان و بيان از دريافت آن، نارسا است.
و آنچنانكه در " نور الابصار شبلنجى " آمده است، سيد را از شاعران امام صادق "ع" و فرزند پاكش امام كاظم شمرده اند.

نوشتن دیدگاه