ابو مستهل كميت، فرزند زيد بن خنيس بن مخالد ابن وهيب بن عمرو بن سبيع بن مالك بن سعد بن ثعلبه بن دودان بن اسد بن خزيمه بن مدركه بن الياس بن مضر بن نزار است.
ابو الفرج گفته است: كميت شاعرى پيشرو و لغت شناس و به تاريخ عرب آشنا است. وى از شاعران و زبان آوران " مضر " و از متعصبان بر " قحطانيه " است و از كسانى است كه با شاعران عيب آگاه، و ايام شناسان فخر فروش آنان، رويا روى به كشمكش پرداخته است. وى در روزگار بنى اميه مى زيست و دولت عباسى را درك نكرد و پيش از آن در گذشت. كميت به تشيع هاشمى معروف و مشهور است.
از معاذ هراء پرسيدند: شاعر ترين مردم كيست؟ گفت: از جاهليان مى پرسيد يا از اسلاميان؟ گفتند: نخست از جاهليان، گفت: " امرء القيس " و " زهير " و " عبيد بن الابرص "، گفتند از اسلاميان؟ گفت: " فرزدق " و " جرير " و اخطل " و " راعى "، به وى گفتند: اى ابا محمد در ميان كسانى كه نام بردى چرا از كميت ياد نكردى؟ گفت: او شاعر تر از همه پيشينيان و پسينيان است.
و قول فرزدق در صفحه 168 "اين كتاب" كه به كميت گفت: به خدا سوگند تو شاعر تر از همه گذشتگان و باز ماندگانى آمد.
شماره شعر كميت بنابر آنچه در آغانى " و صفحه 31 جلد 2 " المعاهد " آمده است 5289 و آنچنان كه در " كشف الظنون " به نقل از صحيفه 397 جلد 1 " عيون - الاخبار " " ابن شاكر " آمده است بيش از پنج هزار قصيده است. فراهم آورنده شعر كميت، اصمعى و آراينده و افزاينده آن " ابن سكيت " است. گروهى شعر او را از ابى محمد عبد الله بن يحيى كه معروف به ابن كناسه و در گذشته سال 207 ه است، روايت كرده اند ابن كناسه نيز آنرا از " جزى، و " ابى موصل " و " ابى صدقه " هر دو اسدى هستند، بازگو نموده و به تاليف كتابى هم به نام "سرقان الكميت من القرآن و غيره" پرداخته است.
و " ابن سكيت "، نيز راوى شعر كميت از قول استادش " نصران " است، و نصران گفته است كه: من نيز شعر كميت را بر ابى حقص عمر بن ابى بكر " خوانده ام.
عامل شعر كميت آنچنانكه در صفحه 107 و 235 " فهرست ابن نديم " است، سكرى ابو سعيد حسن بن حسين متوفى به سال 215 است و نديم شعرش آنچنانكه در صفحه 429 جلد 4 تاريخ ابن عساكر آمده است. محمد بن انس است.
و ياقوت در صفحه 410 جلد 1 " معجم الادباء " به نقل از ابن نجار از ابى عبد الله احمد بن حسن كوفى نسابه آورده است كه وى گفت: ابن عبده نساب مى گفت: هيچ نسب شناسى، انساب عرب را به حقيقت نشناخت، مگر آنگاه كه كميت قصائد نزاريه خويش را پرداخت و پرده از چهره بسيارى از آگاهيها برداشت. و چون من چنين شنيدم، شعر كميت را فراهم آوردم و مددكار من در تصنيف تاريخ عرب همان اشعار بود.
برخى گفته اند: كميت ده خصلت داشت كه در هيچ شاعرى نبود، او خطيب بنى اسد، فقيه شيعه، حافظ قرآن عظيم، مردى قوى دل، نويسنده اى خوش خط، نسب شناسى پر جدل و نخستين مناظر در تشيع، و تير اندازى بى مانند در بنى اسد، سوار كارى بى باك و بخشنده اى ديندار بود.
خزانه الادب جلد 2 صحفه 69 " شرح الشواهد " صفحه 13.
عصبيتش نسبت به" عدنانيه " هميشگى بود و هجو سرائى هايش با شعراء يمن دائمى، و در تمام دوران زندگى، ميان او، و آنان هجو سرائى و پاسخ گوئى رواج داشت. و بر اثر وى، " دعبل " و " ابن عينيه "، " قصيده مذهبه " او را پس از مرگش پاسخ گفتند. و " ابو زلفاء بصرى " آزاد شده بنى هاشم نيز آن دو را جواب داده است، و ميان كميت و حكيم " اعور كلبى " مفاخره و مناظره فراوانى رخ داده است.
"فايده" حكيم اعور ياد شده، يكى از شعرائى است كه در دمشق به بنى اميه پيوست و سپس به كوفه منتقل شد. مردى خدمت " عبد الله بن جعفر " رسيد، و به وى گفت: اى فرزند رسول خدا حكيم اعور، در كوفه به انشاد شعر در هجو شما مى - پردازد. " عبد الله " گفت: چيزى از او به ياد دارى؟ گفت: آرى و خواند:
زيد شما را، بر ساقه درخت خرما به دار آويختم،
و نديدم كه مهدى را به دار كشند
به نادانى، على را با عثمان مقايسه كرديد
حال آنكه عثمان از على بهتر و نكوتر است
" عبد الله دستهايش را كه به سختى مى لرزيد به آسمان بلند كرد و گفت: بار خدايا اگر اين مرد درغگو است، سگى را بر او چيره كن. حكيم اعور شبانه از كوفه بدر آمد و شيرى او را درهم دريد. معجم الادباء جلد 4 صفحه 132.

نوشتن دیدگاه