بر اهل بحث و تحقيق پوشيده نيست، كه آنچه از بدى و رسوائى به اين شخص "عمرو بن عاص نسبت" داده شده و در احوالات زندگيش ضبط گشته، همه از پستيها، نادرستيها، حيله گريها، مكارى و فريبها، خيانتها و فجورها، پيمان شكنيها و دروغگوئيها، خلف وعده ها و قطع رحم، كينه توزى، زشتى، رشك، ريا بخل، بى حيائى، سفاهت، ضعف روحى، تعدى و ستمكارى، خودنمائى، دنائت، سفلگى، چاپلوسى و جلفى، طمع، دشمنى با اهل دين، و بى غيرتيها در مقابل همسرش و جز اينها از عيوب و قبايح و ساير امور ضد اخلاق انسانى، تماما از نشانه هاى نفاق است و نمودار عدم استقرار اسلام در روح و قلب او، و عدم وجود ايمان به خدا و به آنچه پيامبر او آورده است، مى باشد.زيرا اسلام به معناى واقعى يگانه عامل صلح در ميان بشر است، و تنها روش و دستورى است كه با بكار بستن آن، بشريت به عاليترين مراتب اخلاق فاضله خواهد رسيد، اسلام مجمع تمام فضيلتها و پايه و اساس هر خوبى است و ريشه هر آراستگى و بزرگى است.
آرى، آنگاه، كه ايمان به خدا در قلب انسان - مركز و پايتخت بدن - جايگزين شود، آثار آن در همه اعضا، و جوارح جريان يافته و در نتيجه نفوس شايسته بوجود مى آيد،و اين درست مانند دستور و قانونى است كه حكومتها در كشورهاى خود، از مركز فرماندهى به افراد مملكت ابلاغ مى كنند و در نتيجه بر هر يك از مجتمع تكليف خاصى معين شد، كه بايد بدان عمل نمايد و براى هر كس حد و مقامى است كه لازم است آن رارعايت نمايد. و در اين صورت است كه يك اجتماع شايسته و ملت وارسته بوجود مى آيد و تقدم و پيشرفت مملكت حاصل مى گردد.
آرى، ايمان هم در مملكت بدن، مركز فرماندهيش، قلب است. و براى خود قوانين و مقرراتى دارد كه به وسيله اعضا و جوارح اجرا مى شود در نيتجه، هر عضوى از اعضاى انسان داراى تكليف خاصى است و محدود به حدود معنى كه بايد در حد خود تكاليف مخصوصه را انجام دهد.
وظيفه قلب، غير از وظيفه زبان است و وظيفه زبان غير از وظيفه گوش و وظيفه گوش غير از وظيفه چشم است، دستها وظائفشان غير از وظائف پاها است و همچنين است يك يك اعضا كه هر يك وظيفه خاصى دارند چنانكه آيه شريفه گويد: ان السمع و البصر و الفواد كل اولئك كان عنه مسولا.
و همين بيان از فرموده پيامبر اكرم استفاده مى شود.
حافظ ابن ماجه در سنن خود ج 1 ص 35 روايت كند كه:
لايمان معرفه بالقلب، و قول باللسان و عمل بالاركان.
ترجمه: ايمان شناختن به قلب و اقرار بزبان و عمل به اركان است. و نيز در روايت ديگر حضرت رسول آمده كه مفادش اينست: ايمان داراى هفتاد و چند شعبه است برتر آنها كلمه " لا اله الا الله " است و پائينتر آنها برطرف نمودن "موجبات" اذيت است از سر راه مردمان، و حيا، شعبه اى از ايمان است.
و بر اين اساس، ايمان داراى مراتب قوه و ضعف و زياد و كمى است و انسان بهمين بيانى كه ذكر شد در آن واحد هم متصف به ايمان ميشود و هم متصف به عدم ايمان، به اعتبارى داراى ايمان است و به اعتبارى ديگر فاقد ايمان است و از همين مطلب معناى كلام رسول اكرم "ص" را مى فهميم، مفاد كلام حضرت چنين است: شخص زناكار در حال زناكردن مومن نيست و در حال دزدى و باده گسارى هم مومن نيست
پس صلاحيت و شايستگى مملكت بدن حاصل نشودمگر در صورتيكه تمام اعضا اطاعت كامل در مقابل وظائف خود داشته باشند و ايمان كامل نشود مگر اينكه همه اعضا به وظائف ايمانى خود عمل نمايند.
و همانطور كه اگر عضوى كار ناروائى انجام دهد يا وظيفه خود را انجام ندهد اين از ضعف ايمانى قلبى صاحب آن عضو حكايت مى كند و مى نمايد كه اسلام در قلب چنين شخص متزلزل است چه، قلب فرمانده بدن است و هيچ كارى در اعضا صورت نمى گيرد مگر در تحت مراقبت و امر او، همينطور هم در جهت مقابل، در صفات و ملكات نفسانى نيكو كه اگر اعضا به وظائف عمل كنند خود كاشف از نيروى ايمانى قلبى آن صاحب عضو ميباشد.
در حديث نبوى بنا به نقل حافظ منذرى در كتاب " الترغيب و الترهيب " ج 3 ص 171 كه گويد: در خلق و خوى شخص مومن ممكن است صفتى پيدا شود كه موجب نقص ايمان او گردد و بعضى از صفات ملازم بانفاق است كه از آن جدا نمى شود و با ايمان هم جمع نمى شود اگر چه صاحب آن خلق، وظائف خود را از نماز و روزه انجام دهد و بهمين صفات قرآن منافق رابه ما مى شناساند.
اينك توجه كنيد به آنچه كه در مورد بسيارى از صفات و ملكات، از پيامبر پاك "ص" به ما رسيده كه به اين شخص "عمرو" قابل تطبيق است و بايد در اين باره از بينش كافى برخوردار بود و حالات گوناگون اهل طغيان ما را مغرور نسازد، كسانيكه در زمين به فساد و تباهى اقدام نمودند.
1- علامت منافق سه چيز است: هنگام سخن گفتن دروغ مى گويد، و اگر وعده دهد خلف وعده مى كند، و هنگامى كه امانتى به او سپرده شود خيانت مى كند
اين روايت را بخارى و مسلم نقل كرده اند و در آخر روايت مسلم اين جمله اضافه است: و اگر چه نماز بخواند و روزه بگيرد و گمان شود او مسلمان است.
2- چهار خصلت است كه در هر كس باشد منافق خالص است اگر يكى از آن خصلتها در شخصى باشد بهمان نسبت منافق خواهد بود، مگر از آن صفت جدا گردد زمانى كه امانتى به او بسپارند خيانت كند، و هنگام سخن گفتن، دروغ گويد، و اگر عهد و پيمانى منعقد سازد مكر و حيله كند، و اگر با كسى از در ستيزه در آيد از حدود عفت نفس خارج شود.
3- كسى كه امانتدار نيست ايمان ندارد و كسى كه به عهد خود وفا نمى كند دين ندارد
4 - مسلمان كسى است كه مسلمانان از دست و زبانش آسوده باشند.
5- دروغ با ايمان بيگانه است.
6- مكر و خدعه در آتش است.
7- مومن كينه توز نيست.
8- كسى كه شرم و حيا ندارد، ايمان ندارد.
9- حسد ايمان را فاسد مى كند، همانطور كه صبر "ماده تلخ" عسل را فاسد مى كند.
1.- غيرت داشتن از ايمان است و بيباكى از نفاق.
11- ريا و لو كمش، شرك است و هر كس با دوستان خدا دشمنى ورزد به جنگ با خداوند برخاسته است.
12- کسى كه سلطانى را به سبب كارى كه خداوند را خشمناك مى سازد، خشنود سازد از دين خدا خارج شده است.
13- حيا داشتن از ايمان است.
14- ناسزاگوئى و دشنام به مسلمان، گناه و انحراف است و نبردبا او كفر.
15- ايمان و حسد در درون بنده اى جمع نگردد.
16- بخل ورزيدن بديگران و ناتوانى "در اجرا حق"، و بى شرمى از نفاق است.
17- هرگز بخل و ايمان در قلب بنده اى جمع نمى شود.
18- دو خصلت است كه در مومن جمع نگردد، يكى بخل و ديگرى بدخوئى.
19- مومن ساده و بزرگ منش است و فاجر حيله گر و سفله.
2.- هرگز شخصى با ايمان همراه نيست مگر اينكه زبان او با دلش و دل او با زبانش يكسان باشدو عمل او مخالف گفتارش نباشد.
21- حيا و ايمان با هم قرينند و هر گاه يكى از اين دو برطرف شود آن ديگرى نيز برطرف و زايل مى شود.
22- خداوند زمانى كه اراده فرمايد بنده اى را هلاك كند، حيا و شرم را از او مى گيرد، وقتيكه حيا را از او گرفت هميشه او را خشمگين و بدحال مى بينى و در اين حال امانت دارى از او گرفته هميشه او را خشمگين و بدحال مى بينى و در اين حال امانت دارى از او گرفته مى شودو اگر امانت دارى از او جدا شد خيانتكار و پايگاه خيانت مى شود و در اين حال است كه رحمت و عطوفت از او سلب ميگردد، و اگر عطوفت و رحمت از او سلب شد از رحمت خدادور مى گردد و در اين حال است كه از دايره اسلام خارج مى گردد.

نوشتن دیدگاه