ƒ25 «أَلّا يَسْجُدُوا للهِِ الَّذِى يُخْرِجُ الْخَبْءَ فِى السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَيَعْلَمُ ما تُخْفُونَ وَ ما تُعْلِنُونَ»
 
ترجمه :
26. چرا سجده نمى‌كنيد از براى خداوندى كه بيرون مى‌آورد پنهان و مستور در آسمان‌ها و زمين را و مى‌داند آنچه پنهان مى‌كنيد و آنچه علناً به جا مى‌آوريد و اظهار مى‌كنيد[1] .
 
تفسير :
[تعجب هدهد از كفر مردم و دلالات كلمه لا اله الّا الله]
(أَلّا يَسْجُدُوا للهِِ) جاى تعجب است، به اندازه‌اى كه هدهد تعجب مى‌كند كه چه سبب شده بندگان، خدا را فراموش كردند و سجده مى‌كنند مثل آفتاب را كه دائماً در افول و طلوع است، چنانچه حضرت ابراهيم به ستاره‌پرستان و ماه پرستان و خورشيدپرستان، افول و زوال و غروب آن‌ها را دليل گرفت بر عدم لياقت ربوبيت: (فَلَمّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ) الى قوله تعالى: (قالَ يا قَوْمِ إِنِّى بَرِىءٌ مِمّا تُشْرِكُونَ)[2] ، در قرآن مجيد است: (لا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَ لا لِلْقَمَرِ وَ اسْجُدُوا للهِِ  الَّذِى خَلَقَهُنَّ)[3]  و اول دين كلمه طيبه «لا إِلهَ إِلّا اللهُ» است كه گفتيم اين كلمه طيبه  سه دلالت دارد: مطابقى، التزامى، اقتضايى. اما مطابقى همين توحيد عبادتى است كه معناى الوهيت است و اما التزامى توحيد ذاتى و صفاتى است، زيرا اگر واجب الوجودى غير از او بود آن هم استحقاق الوهيت داشت و همچنين توحيد افعالى، زيرا اگر خالقى، رازقى، محيى، مميت و ساير افعال مختصه به او بود آن هم استحقاق داشت و گفتيم افعال مختصه به او ده فعل است: خلق، رزق، اماته، احيا، عزت، ذلت، غنا، فقر، صحت، مرض. نه اينكه افعال الهى منحصر به اين ده فعل باشد: رحيم است، غفور است، عفو است و غير اين‌ها كه اسماى افعال الهى بسيار است [چنان كه] در دعاى جوشن كبير مى‌خوانى. در كافى از حضرت صادق است مسنداً از پيغمبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) كه فرمود :
«مَن قال: لا إله إلّا اللهُ مائةَ مَرّةٍ كانَ أفضلَ الناسِ عَمَلاً ذلک اليوم، إلّا مَن زادَ»[4] .
  و نيز از آن حضرت روايت كرده فرمود  :
«خَيْرُ العِبادةِ قَولُ: لا إله إلّا اللهُ»[5] .
 (الَّذِى يُخْرِجُ الْخَبْءَ فِى السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ) «خبأ» چيزِ مخفىِ مستور است، اخراجش ظاهر كردن و بارز نمودن است، ماهيات را از ظلمات عدم به عرصه وجود مى‌آورد، رزق را از آسمان به زمين مى‌آورد (وَ فِى السَّماءِ رِزْقُكُمْ وَ ما تُوعَدُونَ). بيرون مى‌آورد دانه را از دل زمين [و] خارج مى‌كند. روز قيامت (يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِرُ)[6]  است. (وَ يَعْلَمُ ما تُخْفُونَ وَ ما تُعْلِنُونَ)[7] ، (يَعْلَمُ خائِنَةَ الاَْعْيُنِ وَ ما تُخْفِى الصُّدُورُ)[8] ، (يَوْمَئِذٍ تُعْرَضُونَ لا تَخْفى مِنْكُمْ خافِيَةٌ)[9]  إلى غير ذلك من الآيات.

________________________________________________

[1] .  ترجمه ديگر: آرى، شيطان چنين كرده بود تا براى خدايى كه نهان را در آسمان‌ها و زمين بيرون مى‌آورد و آنچه را پنهان مى‌داريد و آنچه را آشكار مى‌نماييد مى‌داند، سجده نكنند.
[2] .  پس چون شب بر او پرده افكند... اى قوم من، از آنچه [براى خدا] شريك مى‌سازيد بيزارم. سوره انعام: آيات 76 ـ 78.
[3] .  نه براى خوشيد سجده كنيد و نه براى ماه، و آن خدايى را سجده كنيد كه آنها را خلق كرده است. سوره فصلت: آيه 37.
[4] .  كسى كه صد بار بگويد لا اله الّا الله برترين مردم است در آن روز كه اين ذكر را گفته مگراينكه كسى بيشتر از او اين ذكر را در آن روز بگويد. كافى: ج ، ص505؛ امالى صدوق :ص128، ح1؛ مجمع البيان: ج10، ص8 وبحار الأنوار: ج90، ص170، ح11.
[5] .  كافى: ج2، ص517؛ التوحيد: ص18، ح2؛ تفسير نور الثقلين: ج5، ص 38 و بحارالأنوار :ج90، ص195، ح13.
[6] .  آن روز كه رازها همه فاش شود. سوره طارق: آيه 9.
[7] .  و آنچه را پنهان مى‌داريد و آنچه را آشكار مى‌نماييد مى‌داند. سوره نمل: آيه 25.
[8] .  خدا نگاه‌هاى دزدانه و آنچه را كه دل‌ها نهان مى‌دارند، مى‌داند. سوره مؤمن: آيه 19.
[9] .  و در آن روز، شما به پيشگاه خدا عرضه مى‌شويد، و پوشيده‌اى از شما پوشيده نمى‌ماند.سوره الحاقه: آيه 18.

نوشتن دیدگاه