[معرفى سوره] 
سوره «شعراء» به ترتيب فعلى قرآن بيست و ششمين و به ترتيب نزول چهل و هفتمين سوره‌اى است كه بعد از سوره «واقعه » و قبل از سوره «نمل » نازل شده است . تعداد آيات آن به نظر قاريان كوفه ، شام و مدينه 227 و به نظر قاريان ديگر 226 آيه است كه نظر اول مشهورتر است . اين سوره 1223 كلمه و 5630 حرف دارد. وجه تسميه آن به شعرا بدليل بيان حال شعرا و اشاره به شاعران كه در چهار آيه آخر سوره آمده است مى‌باشد. نام دومسوره «طسم » است ، زيرا اين سوره با همين كلمه كه از حروف مقطعه است آغاز مى‌شود ودوازدهمين سوره از سوره‌هاى بيست و نه گانه مقطعات است . نام سوم اين سوره «جامعه »است ، زيرا علاوه بر مسائل بسيار و مختلف ، داستان چند پيامبر و اقوام و ملل گذشته را درخود جمع كرده است ، سوره «شعراء» از لحاظ آهنگ و مطالب ، به سوره «حجر» شباهت دارد. سوره «شعراء» بعد از سوره «بقره » بيشترين آيات را دارد هر چند از نظر تعداد كلمات چنين نيست ، زيرا از بسيارى از سوره‌ها كوتاه‌تر است . به جز چهار آيه آخر آن بقيه سوره در مكه نازل شده است . با توجه به مكى بودن سوره «شعراء» محتواى آن نيزهمانند ساير سوره‌هاى مكى است، يعنى در مورد اصول اعتقادى ، توحيد، معاد، دعوت پيامبران و سرانجام اقوام سركش و اهميت قرآن صحبت مى‌كند. محتواى سوره را مى‌توان به سه بخش كلى تقسيم نمود :
بخش اول: طليعه سوره است كه با حروف مقطعه آغاز و سپس عظمت مقام قرآن رابيان مى‌دارد و در ادامه به تسلّى خاطر پيامبر در برابر پافشارى و خيره‌سرى مشركان واشاره‌اى به بعضى از نشانه‌هاى توحيد و صفات خدا مى‌پردازد. (إِنَّ فى ذلِکَ لاَيَةً وَما كانَأَكْثَرُهُمْ مُوْمِنينَ ) «آيه 8».
 بخش دوم: شامل فرازهايى از سرگذشت هفت پيغمبر بزرگ (موسى ، ابراهيم ، نوح ،هود، صالح ، لوط و شعيب (علیهم السّلام) :) و شرح مبارزه‌هاى آنان با اقوامشان ، لجاجت وخيره‌ سرى‌هاى آنان در برابر پيامبران، وبه بيان بعضى نعمت‌هاى آنان و علل عذاب آن‌ها و شرح ماجراى عذاب آن‌ها مى‌پردازد. در واقع قرآن با بيان منطق تعصب‌آميز مشركان در برابر پيامبران كه شباهت زيادى با منطق مشركان عصر پيامبر اسلام داشت ، به پيامبر ومؤمنان اندك تسلّى خاطر مى‌دهد تا بدانند تاريخ از اين‌گونه افراد و منطق‌ها، بسيار به خاطر دارد. ضمناً دليل تأكيد بر روى عذاب دردناك اين اقوام و بلاهاى وحشتناكى كه برآنان فرود آمده اين است كه تهديد مؤثرى براى مخالفان پيامبر اسلام در آن زمان بوده باشد. (وَإِذْ نادى رَبُّکَ مُوسى أَنِ ائْتِ الْقَوْمَ الظّالِمينَ) آيه 10؛ (وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ إِبْراهيمَ)آيه 69؛ (كَذَّبَتْ قَوْمُ نُوحٍ الْمُرْسَلينَ) «آيه 105».
 بخش سوم: در حقيقت اين بخش نتيجه‌گيرى از بخش‌هاى گذشته است . در اين قسمت درباره پيامبر اسلام و عظمت قرآن و تكذيب مشركان مطالبى بيان شده است ودستورهايى به پيامبر درباره روش برخورد با مؤمنان مى‌دهد. سوره «شعراء» با نكوهش شاعران پايان مى‌يابد، البته در آيه آخر شاعرانى را كه ايمان آورده‌اند و عمل صالح انجام مى‌دهند استثنا مى‌كند. (وَالشُّعَراءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ) «آيه 224».

 پيام‌هاى مهم سوره  :
1. همه انبيا خصوصاً پيامبر گرامى اسلام  (صلی الله علیه و آله و سّلم) براى انجام تكاليف خود بيش از حد انتظار تلاش مى‌كردند. (لَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ أَلّا يَكُونُوا مُوْمِنينَ) «آيه 3».
2. ترس از تكذيب دشمنان نبايد مانع انجام وظيفه و تكليف شرعى شود. (قالَ رَبِّإِنِّى أَخافُ أَنْ يُكَذِّبُونِ * وَيَضيقُ صَدْرى وَلا يَنْطَلِقُ لِسانى فَأَرْسِلْ إِلى هارُونَ * وَلَهُمْ عَلَىَّ ذَنْبٌ فَأَخافُ أَنْ يَقْتُلُونِ * قالَ كَلّا فَاذْهَبا بِآياتِنا إِنّا مَعَكُمْ مُسْتَمِعُونَ) «شعراء: 12 ـ15».
3. ساحر خواندن انبيا يكى از حربه‌هاى دشمنان براى مقابله بود. (إِنَّ هذا لَساحِرٌعَليمٌ) «آيه 34».
4. روش دعوت همه انبيا شبيه به هم مى‌باشد. (فَاتَّقُوا اللهَ وَأَطيعُونِ) «آيه 131».
5. هميشه در تاريخ پندپذيران كم هستند. (ما كانَ أَكْثَرُهُمْ مُوْمِنينَ) «آيه 158».
6. بهترين دعاها را از زبان بهترين بندگان بياموزيم . (رَبِّ هَبْ لى حُكْماً وَأَلْحِقْنى بِالصّالِحينَ * وَاجْعَلْ لى لِسانَ صِدْقٍ فِى الاْخِرينَ) «آيات 83 ـ 84».
7. وظيفه اولاد، دعا براى والدين هر چند كافر و گمراه باشند. (وَاغْفِرْ لاَِبى إِنَّهُ كانَمِنَ الضّالِّينَ) «آيه 86».
8. انبيا هيچ‌گاه مزدى و اجرى براى رسالت خود مطالبه نكردند. (قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ) «آيه 109».
9. از عوامل عذاب و خسران دنيا و آخرت كم گذاشتن از كيل و پيمانه است . (أَوْفُواالْكَيْلَ وَلا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرينَ) «آيه 181».
10. اسلام با هنر شعر مخالف نيست بلكه با شعر بى‌هدف و بدون خودسازى و عمل صالح مخالف است و با گفتارى كه در قالب شعر به دفاع از خويشتن و مؤمنان برخيزند موافق است . (وَالشُّعَراءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ * أَ لَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فى كُلِّ وادٍ يَهيمُونَ * وَأَنَّهُمْ يَقُولُونَ ما لا يَفْعَلُونَ * إِلاَّ الَّذينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ وَذَكَرُوا اللهَ كَثيراً وَانْتَصَرُوا مِنْبَعْدِ ما ظُلِمُوا وَسَيَعْلَمُ الَّذينَ ظَلَمُوا أَىَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ) «آيات 224 ـ 227».

فضيلت سوره: از پيامبر روايت شده كه فرمود: هر كس اين سوره را قرائت كند به عددهر مرد و زن مؤمنى خداوند به او ده حسنه و ثواب عطا مى‌كند و در روز قيامت از قبرخارج مى‌شود در حالى كه ذكر «لا اله الّا الله» مى‌گويد و هر كس اين سوره را در هنگامصبح قرائت كند مثل اين است كه تمام كتاب‌هاى آسمانى نازل شده از سوى خداوند راقرائت نموده و كسى كه اين سوره را بنويسد و با آب شسته و از آن بخورد از تمام دردها شفامى‌يابد.

[فضيلت اين سوره]
اخبار بسيارى در فضيلت آن رسيده ولكن خبرى كه از حضرت صادق  (علیه السّلام) شيخ صدوق مسنداً روايت كرده كافى است كه فرمود :
«مَنْ قَرَأَ الطَّواسِينَ الثَّلاثةَ في ليلةِ الجُمُعةِ كانَ مِن أولياءِ اللهِ، وفي جِوارِ اللهِ وكَنَفِهِ، ولم يُصِبْهُ في الدُنيا بُؤسٌ أبداً، واُعطِيَ في الآخِرةِ مِنَ الجَنَّةِ حتّى يَرضى وفَوقَ رِضاهُ، وزَوَّجَهُ اللهُ مائَةَ زَوجةٍ مِنَ الحُورِ العِينِ»[1] .
و فوايد بسيارى در اخبار براى اين سوره بيان شده، مثل اينكه دزد در خانه او نمى‌آيد و شفا بر هر دردى است و از حريق و غرق محفوظ مى‌شود و غير اين‌ها[2] .

________________________________________________________________________________

[1] .  هر كس طواسين سه گانه (شعراء، نمل ، قصص ) را در شب‌هاى جمعه قرائت كند، از اولياو دوستان خداوند باشد و هرگز رنج و سختى در دنيا به او نرسد، و از بهشت آن‌قدر به اوبدهند كه خشنود گردد بلكه بالاتر از رضا و خشنودى او و خداوند صد حوريه از حوران بهشتى به او تزويج مى‌كند. ثواب الأعمال: ص138؛ تفسير البرهان: ج5، ص483، ح1؛وسائل الشيعة: ج7، ص411، ح12 و بحار الأنوار: ج89، ص 286، ح1.
[2] .  ر. ك: المصباح «كفعمى»: ص563 و تفسير البرهان: ج5، ص483، ح1 ـ 4.

نوشتن دیدگاه