بسم الله و بالله و الصلاة و السّلام على رسول الله و على آله آل الله
واللعن على أعدائهم أعداء الله إلى يوم لقاء الله

 
[معرفى سوره]
سوره كهف هجدهمين سوره قرآن و از نظر ترتيب نزول، شصت و نهمين سوره است. اينسوره داراى 110 آيه و 1589 كلمه و 6550 حرف و از جمله سوره‌هاى مكى است.نام ديگر اين سوره «حائله » است ، زيرا مانع وحايل بين آتش جهنم وقارى وعامل قرآن است . اين سوره از نظر حجم از سوره‌هاى «مئون » ومتوسط است .كلمه «كهف » 6 بار در قرآن وهمه آن‌ها در همين سوره به كار رفته است . كهف در لغت به معناى «غار و شكاف سينه كوه» است. داستان پندآموزى كه در اين سوره آمده است،درباره كسانى است كه موحد و يكتاپرست بودند و از هراس و فتنه پادشاه بت پرست خويش به غارى پناه بردند و به قدرت پرودگار قريب به سيصد سال به خواب فرو رفتند.سبب نامگذارى اين سوره به كهف، اشاره به همين مردان دارد كه در طول تاريخ به اصحاب كهف معروف گشته‌اند. اين سوره با حمد و ستايش خداوند آغاز و با توحيد و ايمان و عمل صالح پايان مى‌يابد.محتواى كلى سوره را مى‌توان در دو آيه 7 و 8 اين سوره جستجو كرد، بيان چهارداستان در سوره همه حول مضمون اين دو آيه دور مى‌زند:
 يكى اينكه زمين و آنچه بر روى آنست همه زينت و براى امتحان انسان‌هاست (إنّا جَعَلْنا ما عَلَى الأَرْض زينَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْاَيُّهُمْ اَحْسَنُ عَمَلاً)،
 دوم اينكه سرانجام اين همه زينت فانى خواهند شد (إنَّا لَجعِلوُن ماعَلَيها صعيداً جُرزاً). خداوند آن‌ها (نعمت‌ها) را به منزله محرِّك و انگيزه براى افراد قرارداده تا از اين طريق ايشان را بيازمايد كه چه واكنشى در برابر آن از خود نشان مى‌دهند آياواكنش آن‌ها با اصول دينى مطابقت دارد يا اينكه واكنشى بيمار گونه از خود بروز خواهند داد.خداوند براى وضوح و روشنى مقصود خويش چهار داستان متفاوت اما در معنا ونتيجه مرتبط با هم ذكر مى‌كند كه هر كدام مى‌تواند مثال خوبى باشد براى زينت بودن دنيا واينكه دنيا «دارُ بَليةٍ ومِحْنَه» ومحل آزمايش و امتحان و سختى است.ابتدا به داستان اصحاب كهف اشاره مى‌فرمايد كه دو نكته از اين داستان  قابل استفاده است:
 1. اينكه جمعيتى اندك در برابر جمعيتى بسيار وبه ظاهر قوى ونيرومند نبايد تسليم گردند ودر فساد محيط حل شوند بلكه همچون گروه كوچك اصحاب كهف بايد حساب خودشان را از محيط فاسد جدا كنند.
 2. نكته ديگر پيرامون زينت زندگى دنيا و ضرورتِ به دور افكندن آن دور مى‌زند؛ و آنچه كنار گذاشتن اين حيات و زينت آن را به نحو اكمل عينيت مى‌بخشد گريختن از زندگى و پناه بردن به غارى است كه از زندگى و زينت دنيا جدا باشد.
داستان ديگر زندگى دو شخص ، يكى بسيار ثروتمند و مشغول زينت و مظاهر دنيوى اما بى ايمان است و ديگرى فقير و تهى دست و به دور از زينت دنيا اما مؤمن ، كه هرگز عزت وشرف خويش را در برابر ثروت فرد بى ايمان از دست نداد و فريب زر و زيور دنيا را نخورد و سرانجام در اين امتحان پيروز شد، تا مؤمنان بدانند برترى ظاهرى ثروتمندان بى ايما نزود گذر است و به زودى خاموش شدنى ، چرا كه آن‌ها زينت دنياست كه فنا مى‌پذيرد.
داستان بعدى سرگذشت ذوالقرنين است كه چهره ديگرى از برخورد با زينت زندگى دنيا را به نمايش مى‌گذارد و بُعد ديگرى از ابعاد برخورد انسان‌ها با زندگى را نشان مى‌دهد كه ذوالقرنين با اينكه شرق و غرب عالم در دست او بود، چگونه آنها را پشت سرگذاشت وخود را از مظاهر زندگى دنيا رهاند و به مبارزه با يأجوج و مأجوج پرداخت و در برابر ظلم و بى عدالتى قد عَلَم كرد تا به همه بفهماند كه دنيا و همه نعمت‌هاى آن فقط براى امتحان است و از آن‌ها بايد براى برقرارى عدالت و گسترش احكام الهى استفاده كرد.
داستان چهارم سرگذشت حضرت موسى و خضر(علیهما السلام)است كه به نوعى مى‌تواند با سه سرنوشت قبلى مرتبط باشد كه خود متضمن قضاياى متعددى است. شخصيتى كه موسى اورا همراهى مى‌كرد كاملاً هويت خود را از موسى و اطرافيان ، كه با آن‌ها ملاقات مى‌كردند،پوشيده نگاه مى‌داشت و اين خود نشان دهنده اين است كه اين شخص از مظاهر شخصيتى دنيوى خود را دور نگاه مى‌داشته و نمى‌خواسته شخصيت معنوى خويش را با آراسته شدنبه مظاهر و القاب دنيوى خدشه‌دار نمايد، چرا كه همه اوصاف دنيوى مثل رياست،شخصيت اجتماعى، احترام ديگران ، زينت و مظاهر دنيوى است كه انسان را به خودخواهى مبتلا مى‌كند.همچنين اين داستان متضمن نكات ديگرى است از جمله اينكه ، حكمت الهى ومصالح امور گاه چنان است كه همه ، حتى پيامبر اولوالعزمى مثل موسى از آن خبر ندارد وبر او پوشيده مى‌ماند وهمين ، يادآور آن است كه انسان‌ها قدرت شناخت حكمت و سرِّ امور و قضاياى عالم را ندارند و فلسفه و حكمت بسيارى از قضايا بر انسان‌ها پوشيده است تا اينكه  قيامت «يَومَ تُبلَى السَّرائِر» برپا شود.اين سوره علاوه بر نكات فوق مشتمل بر مطالب مهم ديگرى نيز هست كه بسيار قابلتوجه و نظر مى‌باشند :
1. اشاره به حالات زندگى جهنميان و بهشتيان و انواع نعمت‌ها و عذاب‌هاى آن‌ها.
 2. بحث از خلقت آدم و امتناع ابليس از سجده بر او.
3. بحث از قدرت الهى و بى نهايتى صفات او و عجز بشر از شمارش كلمات پروردگار.
 4. بشر بودن رسولان الهى و وحى به آن‌ها.
 5. مالك حقيقى جهان هستى خداست وولايت برامور تنها براى ذات اقدس ربوبى اوست.
فضيلت سوره : امام صادق  (علیه السلام) فرمود: هر كه هر شبِ جمعه سوره كهف را بخواند، جز به شهادت نمى‌ميرد و خداوند او را از جمله شهيدان مبعوث مى‌كند و در روز رستاخيز در صف آنان مى‌ايستد.پيامبر اسلام  (صلی الله علیه و آله و سلم) نيز فرمود: هر كه سوره كهف را بخواند، تا هشت روز از هر فتنه‌اى درامان است. پس اگر در اين هشت روز دجال هم ظهور كند، خداوند او را از فتنه دجال حفظ مى‌كند.

[در فضايل سوره كهف]
اخبار بسيار از طرق خاصّه و عامّه در فضايل و ثمرات اين سوره مباركه رسيده  :
1. اگر بنويسند و در خزاين[1]  حيوانات بگذارند از آفات و حيوانات موذيه
محفوظ مى‌ماند[2] .
2. اگر در شيشه كه درب تنگ باشد بگذارند و در خانه قرار دهند از فقر و بلاها محفوظ مى‌شود[3].
3. اگر قرائت كنند نورى ساطع شود تا مسجد الحرام و از آنجا تا بيت المقدس و ملائكه در آن نور براى او طلب مغفرت كنند[4] .
4. آيه آخر اين سوره را در وقت خواب تلاوت كند هر موقعى كه اراده كرد بيدار شود بيدار مى‌شود[5] .
 5. قرائت اين سوره در هر جمعه باعث حفظ از بليّات مى‌شود تا جمعه ديگر و غير اين‌ها از فوايد و ثمرات.

_____________________________________________________________________________

[1] .  خزاين: محل نگهدارى حيوانات مانند اصطبل، مرغدارى، گاودارى.
[2] .  تفسير البرهان: ج5، ص6، ح9.
[3] .  همان، ح8.
[4] .  من لا يحضره الفقيه: ج1، ص471، ح1357 و تفسير البرهان: ج5، ص5، ح4.
[5] .  كافى: ج2، ص632، ح21؛ من لا يحضره الفقيه: ج1، ص471، ح7 و تفسير البرهان: ج5،ص6، ح5.

نوشتن دیدگاه