30 «ذلِکَ وَ مَنْ يُعَظِّمْ حُرُماتِ اللهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَ أُحِلَّتْ لَكُمُ الاَْنْعامُ إِلّا ما يُتْلى عَلَيْكُمْ فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الاَْوْثانِ وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ»
ترجمه :
30. اين است وظايف حج و مناسك آن و كسى كه معظّم بدارد حرمات الهيّه را. پس او براى او خير است، و حلال شد براى شما انعام مگر آنچه تلاوت مى‌شود براى شما. پس اجتناب كنيد رجس و پليدى بت‌ها را و اجتناب كنيد قول باطل را (1) .
تفسير :
(ذلِکَ) اشاره به دستورات حج است كه در آيات قبل بيان فرموده كه اين‌ها تعظيم شعائر الهيّه است، يعنى سرسرى نشماريد و كور كورانه به جا نياوريد مثل بسيارى ، نه مراعات شرايط و خصوصيات طواف و سعى و رمى جمرات را مى‌كنند، مثل عامّه عميا و بسيارى از جهّال شيعه فقط يك اسمى بيشتر نيست.
خر عيسى گرش به مكه برند چون كه آيد هنوز خر باشد
[در بيان حرمات الهى واقسام هتك آن]
(وَ مَنْ يُعَظِّمْ حُرُماتِ اللهِ)، در خبر است حرمات الهيّه هتك آن حرام است كه سه قسم است:
1. هتك حرمت الهى در بيت الله الحرام.
2. هتك حرمت كتاب در تعطيل و ترك عمل به آن.
3. هتك حرمت كسانى كه واجب الاطاعة هستند از رسول و امام (2) . و مكرر گفته شد كه اخبار بيان مصاديق اتم مى‌كند، تعظيم حرمات الهيّه اطاعت فرامين اوست و ترك كليه معاصى و اطاعت واجب الاطاعة.
(فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ)، معنى اين نيست كه ترك تعظيم هم خوب است و اين بهتر است ، بلكه خيريّت منحصر به تعظيم حرمات الهيّه است.
(عِنْدَ رَبِّهِ) از مثوبات و نجات از مهالك.
(وَ أُحِلَّتْ لَكُمُ الاَْنْعامُ) حيوانات حلال گوشت در صورتى كه شرايط تذكيه عمل شود: مسلم باشد، رو به قبله، تسميه وفرى اوداج اربعه با حديد (3) .
(إِلّا ما يُتْلى عَلَيْكُمْ) مثل صيد در حال احرام و ميته و خون و گوشت خنزير و قربانى بت‌ها و منخنقه و موقوذه و متردّيه و نطيحه و مأكول سباع (4) و حيوانات حرام گوشت و غير اين‌ها كه در سوره مائده بيان مى‌فرمايد (5) .
(فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الاَْوْثانِ) تفسير شده در اخبار زيادى به شطرنج.
(وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ) تفسير به غنا شده (6) لكن اين‌ها مصاديق هستند، مطلق محرّمات الهيّه رجس است و مطلق اقوال باطله و محرّمه زور است بايد اجتناب كرد.
__________________________________________________________________________
1. ترجمه ديگر: اين است [آنچه مقرر شده] وهر كس مقررات خدا را بزرگ دارد، آن براى او نزد پروردگارش بهتر است ، وبراى شما دام‌ها حلال شده است ، مگر آنچه بر شماخوانده مى‌شود. پس ، از پليدى بت‌ها دورى كنيد، واز گفتار باطل اجتناب ورزيد.
2. تأويل الآيات: ج1، ص336 و تفسير البرهان: ج5، ص290، ح1.
3. يعنى ذبح كننده مسلمان باشد وحيوان مورد نظر را رو به قبله كنند وبسم الله بگويند وباچاقوى آهنى سر او را ببرند.
4. منخنقه : [حيوان حلال گوشت] خفه شده . موقوذه : با سنگ وچوب كشته شده . متردّيه :از بلندى افتاده . نطيحه : به ضرب شاخ مُرده . مأكول سباع : آنچه درنده از آن خورده باشد.
5. ر. ك : همين تفسير، ج6، ص230 ـ 231، ذيل تفسير آيه 3.
6. كافى: ج6، ص 431، ح1، و ص435، ح2، و ص436، ح7؛ معانى الأخبار: ص349، ح 1و تفسير البرهان: ج5، ص291، ح1 ـ 3 و ح5.
