آن گاه كه حلبى متوجه بطلان نظريه ابن حجر عسقلانى شد ناگزير به نوعى چاره انديشى روى آورد. وى عبارت «و دريچه هايى ساختند...» را به «باريك تر كردن ورودى درها و تبديل آن ها به دريچه» تغيير داده است. بر اين اساس كه منظور از اين كه «درها جز درِ خانه على را ببنديد» آن است كه درها را باريك كنيد و آن ها را به دريچه تبديل نماييد.
تو را به خدا سوگند! آيا چنين معنايى از عبارت «درها را ببنديد» برداشت مى كنيد؟!
حلبى سخن ديگر ابن حجر را كه مى گويد: «به وسيله آن دريچه ها به مسجد راه يابند و راهشان به مسجد نزديك تر شود» رها مى كند; زيرا متوجه مى شود كه منظور از آن، «در» است، نه «دريچه»! اما با همه اين ها حلبى سخن سمهودى را يادآور مى شود كه احاديثى كه در اين مورد وارد شده است، اذن به ساختن «دريچه ها» را بعد از «بستن درها» رد مى كنند، آن گاه مى گويد: بنابراين كه منظور از «بستن درها»، باريك كردن ورودى آن ها و تبديل آن ها به دريچه ها باشد ـ با رواياتى كه وارد شده است ـ مشكل و مبهم است...1 پس بر فرض صحّت اين مطلب، نياز دارد كه به آن پاسخ داده شود.
روشن است كه درباره اين مسئله پاسخى از آن ها در كار نيست، نه از حلبى و نه از ديگرى(!!)
حلبى در ادامه مى گويد: لازمه اين گونه جمع كردن اين است كه درِ خانه على كرّم اللّه وجهه همواره حتى با وجود دريچه خانه ابوبكر در مسجد، باز باشد; زيرا كه روشن شد كه خانه على درِ ديگرى غير از درِ مسجد نداشت. بنابراين، ديدگاه برخى قابل تأمّل است كه گفته اند: «بستن دريچه ها جز دريچه خانه ابوبكر» اشاره اى به جانشينى ابوبكر است; زيرا او ـ نه ديگرى ـ به مسجد نياز بسيارى داشت.2
البته اين سخن در رد ديدگاه خطّابى، ابن بطّال و پيروان آن هاست; هم چنين ردّى است بر خود ابن حجر كه اين گونه جمع را برگزيده و با وجود اين، كلمات آنان را نقل مى كند; مگر آن كه گفته شود: خود ابن حجر اين نظريه را نپسنديده است، چنانچه پيش تر در نقل آن مطالب به اين ديدگاهش اشاره كرديم كه گفت: «و ادّعا كرده اند...».
_______________
1 . گفتنى است كه ذكر نام عباس در قضيه «بستن درها به جز درِ خانه على عليه السلام» اشتباه است، بلكه منظور حمزه عليه السلام است; زيرا عبّاس در سال فتح مكه اسلام آورد و داستان على عليه السلام مربوط به پيش از جنگ احد است. اين مطلبِ واضحى است و چند تن از عالمان اهل سنت به آن اشاره كرده اند.
از اين رو ابن سيدالناس نيز در عيون الاثر: 2 / 336 درخواست عباس و اعتراض او را در داستان دروغين «به جز درِ خانه ابوبكر» يادآور شده است. گويا به جهت ثابت كردن داستان ابوبكر چنين اظهار نظرى كرده است(!!)
2 . انسان العيون: 3 / 461.

نوشتن دیدگاه