موضوع مباهله، از اين قرار بود كه چون نصاراى نجران با رسول اكرم صلى الله عليه و آله درباره حضرت عيسى و يا اصل اسلام، گفت و گو داشتند، پيامبر صلى الله عليه و آله به امر خداوند، به آنها پيشنهاد مباهله داد كه با فرزندان و زنان و به بيرون از مدينه بروند و در حق يكديگر نفرين كنند. هر كس بر حق است بماند و هر كس كه باطل است از بين برود. روز موعود، نصارا همه بيرون رفتند؛ ولى برخلاف انتظار آنها ديدند حضرت محمد صلى الله عليه و آله فقط، با يك مرد و يك زن و دو پسر آمده است. اسقف (كشيش) آنها سوال كرد كه اينان چه كسان محمد صلى الله عليه و آله هستند؟ گفتند: آن مرد، دامادش و پسر عمش - على بن ابى طالب - و آن زن، دختر عزيزش - فاطمه زهرا - است و آن دو پسر، نوه هاى او - حسن و حسين - هستند.
اسقف گفت: آنچنان محمد صلى الله عليه و آله خاطرش جمع است كه نفرين او در حق ما گيرا است و نفرين ما در حق او بى اثر است كه عزيزترين افراد خانواده اش را آورده است؟ و به خصوص وقتى حضرت رو به قبله به حال تشهد نشست و حسين را در بغل گرفت و دست حسن را در دست گرفت و به آنان و اميرالمؤ منين و فاطمه زهرا عليهماالسلام فرمود: هر گاه من دعا كردم، شما آمين بگوييد؛ اسقف گفت: اين نشستن، انبيا است. اگر لب به نفرين باز كند، احدى از نصارا باقى نخواهد ماند و سخت به وحشت افتادند، و ترك مباهله نموده، حاضر به صلح و پذيرفتن شرايط ذمه گرديدند (1).
الان (در مدينه، در شارع الستين، مسجدى است به نام مسجدالاجابة كه جاى نشستن رسول اكرم صلى الله عليه و آله و اهل بيتش مى باشد (2).) از باب تبرك يك حديث را از بحار نقل مى كنم (3) در كتاب الفصول شيخ مفيد حديثى نقل شده است به اين مضمون كه:
روزى ماءمون خدمت امام رضا عليه السلام عرض كرد: بالاترين فضيلتى كه در قرآن براى اميرالمومنين عليه السلام ذكر شده را بيان فرماييد؟ حضرت فرمود: فضيلت او را در آيه مباهله است كه فرموده فمن حاجك فيه من بعد ما جائك من العلم فقل (4) بعد حضرت فرمود:
رسول اكرم صلى الله عليه و آله حسين و حسين عليهماالسلام را دعوت كرد؛ پس آنان ابنائنا هستند وفاطمه عليهاالسلام را دعوت كرد، پس او هم مقصود نسائنا است و اميرالمؤ منين عليه السلام را دعوت كرد، پس او هم نفس پيغمبر است، به حكم خداى عزوجل. مسلم است كه هيچ احدى را خداوند تعالى، برتر از رسول الله صلى الله عليه و آله خلق نفرموده است پس معلوم مى شود كه هيچ احدى برتر از نفس رسول خدا، يعنى على عليه السلام نمى باشد.
بعد ماءمون سوال كرد كه شايد مراد از انفسنا خود پيامبر باشد (يعنى شما خودتان ما هم خودمان) نه كسى ديگر. امام رضا عليه السلام پاسخ مى دهد كه اين احتمال درست نيست! براى آنكه انسان، از ديگران دعوت مى كند نه از خودش. همانگونه كه آمر شخص، ديگرى غير از خودش را امر مى كند، و دستور مى دهد، نه به خودش. و در قرآن، فرمود: ندع... انفسنا و انفسكم يعنى دعوت كنيم ما خودمان را و شما خودتان را و چون رسول اكرم صلى الله عليه و آله مردى غير از اميرالمؤ منين عليه السلام را دعوت نكرده بود پس معلوم مى شود مقصود خداى متعال از نفس پيامبر صلى الله عليه و آله اميرالمؤ منين عليه السلام است و گويى على عليه السلام به منزله خود اوست. ماءمون گفت: با پاسخ صحيح، سوال ساقط شد. اذا ورد الجواب، سقط السوال سروران وعده كردم حديث منزلت را هم تذكر دهم.
آرى، در چند حديث، رسول اكرم صلى الله عليه و آله اميرالمؤ منين عليه السلام را به منزله خودش دانسته است. باز هم از باب تبرك، يك روايت را نقل ميكنم. بحارالانوار، از امالى شيخ طوسى به سندى از عبدالله بن عباس بن عبدالمطلب چنين نقل مى كند كه:
قال: قال رسول الله صلى الله عليه و آله لام سلمه: يا ام سلمه على من و انا من على لحمه من لحمى دمه من دمى، و هو منى بمنزلة هارون من موسى يا ام سلمه، اسمعى و اشهدى، هذا على سيدالمسلمين (5)؛
رسول اكرم صلى الله عليه و آله به ام سلمه فرمود: اى ام سلمه! على از من است و من از على هستم. گوشت او از گوشت من و خون او از خون من است و نسبت به او من، مانند نسبت هارون به موسى است. اى ام سلمه! گوش بده و شهادت بده! اين على بن ابيطالب مولا وسرور تمام مسلمانان است.
من تو را مانم بعينه تو مرا مانى درست
----------------------------------------------
1-رك تفسير نمونه ج 2، ص 437
2-آيت الله مرعشى رحمة الله در پاورقى كتاب ((احقاق الحق)) نام شصت نفر از دانشمندان اهل سنت را مى برد كه همه آنها تصريح كرده اند، آيه مباهله در شاءن اميرالمؤ منين و فاطمه زهرا و حسن و حسين عليهم السلام است و مشخصات كتب آنها را با ذكر صفحه بيان فرموده است (احقاق الحق ج 3، ص 62 -46) در تفسير نمونه اكتفا به شانزده نفر از افراد سرشناس آنها نموده است (تفسير نمونه ج 20، ص 441) و بنده ده نفر را مى نويسم: 1 -صحيح مسلم، ج 17، ص 120 از شش كتاب صحيح معتبر نزد آنها(صحاح ستة) 2 -مسند احمد بن حنبل ج 1، ص 185؛ 3 -تفسير طبرى، ج 3 ص 192، 4 -مستدرك حاكم، ج 3، ص 150؛ 5 -دلائل النبوة حافظ ابونعيم اصفهانى، ص 297؛ 6 -اسباب النزول واحدى نيشابورى، ص 74 -تفسير كبير فخر رازى ج 8، ص 85؛ 8 -جامع الاصول ابن اثير ج 9، ص 470؛ 9-تذكرة الخواص ابن جوزى، ص 17؛ 10 -تفسير قاضى بيضاوى، ج 2، ص 22 جهت مشخصات چاپ اين كتب به تفسير نمونه و يا احقاق الحق مراجعه نماييد.
و اما شيعه درباره آيه مباهله در كتب شعيه رك: بحارالانوار، ج 35، ص 257
3-بحارالانوار، ج 35، ص 257
4-سوره آل عمران، آيه 61
5-بحارالانوار، ج 37، ص 254
------------------------------------------
سيد محمد على جزايرى (آل غفور)
