جامعه انسانى، از ديدگاه تحليلگران، به مانند دريايى است آرام وبى حركت؛ كه با گذشت زمان، بخشى از آن به خشكى گراييده، چه بسا در طولانى مدت، به كلى نابود گردد.
تنها چيزى كه به اين درياى ساكن وآرام، حركت بخشيده، آن را به خروش وا مى دارد، وزش بادها وطوفانهاى تند وملايم است.
طوفانها وبادها مى آيند وموجها مى سازند وسرنوشت كشتيها را رقم مى زنند.
واز ايـن جـاست كه برخى موجها كشتى شكنند ومرگ آفرين وبرخى ديگر، نجات بخش وزندگى ساز.
آرى،مردان بزرگ وشخصيتهاى تاريخ ساز، همان موج آفرينان جوامع بشرى هستند كه گاه آنها را به هلاكت وبدبختى وگاه به حيات وسعادت هميشگى رهبرى مى كنند.
وبى ترديد، رهبران آسمانى وپيامبران بزرگ خداوند ونمايندگان پاك ووارسته آنان، موج آفرينانى هـسـتند كه با موج هدايت بى نظيرخود، كشتى جامعه را، از طريق پرورش خرد ومنطق ودعوت آدميان به ساختن سراى جاويدان، به ساحل نجات ونيكبختى ابدى رهنمون شده، تمدنى بر اساس پايه هاى الهى وانسانى پى مى ريزند.
اين عظمت آفرينان هميشه عرصه پيكار با پليديها وزشتيها، با روش هدايتى خداگونه خود، عزت وكـرامـت را بـراى جـوامع انسانى به ارمغان مى آورند; كه به گواهى تاريخ،هر آنجا كه نور وحى درخشيده است، منطق وخرد آدمى شكفتن گرفته، باعث پيشرفت تمدن بشرى شده است.
پيامبر اسلام (ص)، نورى بود كه در دل ظلمت جهل وبت پرستى انسانها درخشيد وجامعه عفريت زده آن روزگـاران را بـا فـرشـتـه انسانيت آشنا ساخت وتمدنى را پى نهاد كه به تصديق همگان، پربارترين وزيباترين تمدنهاست كه تاكنون، دنيا همانند آن را به خود نديده است.
واگر، وفقط اگر، مسلمانان در مسيرى كه حضرتش براى جامعه اسلامى ترسيم نموده بود، گام بـرمى داشتند و از اختلاف ودو دستگى، وانانيت وتعصب دست مى كشيدند، به يقين وصد يقين، تـاكـنـون، در خـلال گـذشت اين چهارده قرن، ميوه هاى شيرينتر وگواراترى از شجره مباركه تمدن شكوهمند اسلامى برمى چيدند ومجد وعظمت خود را در جهان پر ظلم وفساد، نگهبان مى بودند.
امـا افـسـوس وهـزاران افـسـوس كـه پـس از رحـلت جانگداز پيامبر ختمى مرتبت (ص)، جدال وپرخاشگرى، وهوا پرستى ومقام طلبى، بر بخشى از مسلمانان چيره گشت وانحرافى بزرگ وبس خطرناك در مسير هدايت الهى پديد آورد وخط مستقيم رهبرى را آسيب فراوان زد.
بـه راسـتـى، نـاخـشـنـودى جـامـعه آن روز از چه روى بود؟
وبه كدامين علت، طريق ناسپاسى وطـغـيـانـگرى اختيار كردند؟
بلى، ناسپاسى وناخشنودى آنان، به جهت مخالفت با امامى بود كه پيامبر اكرم (ص)، در مناسبتها ورويدادهاى مختلف، به آنان معرفى كرده بود.
وسـرانـجام غم انگيز واسفبار اين ناسپاسيها ومخالفتها، آن كه سرآمد همه پرهيزگاران ومؤمنان، عـالـمان ودانشمندان، سياستمداران ومدبران، وخلاصه بزرگترين رهبر الهى بعد از پيامبر اكرم (ص)، بـيست وپنج سال تمام در كنج خانه نشست وتنها توانست از تفرق جامعه اسلامى نوپاى آن روز جلوگيرى به عمل آورد.
وبـه يـقـين مى توان گفت كه جهان آن روز، نه تنها على ـ عليه السلام ـ را نشناخت، بلكه حتى درك گوشه اى از فضايل آن امام بزرگ را نيز نداشت.
امـا پـس از آن بـيـسـت وپنج سال گوشه نشينى، كه به تعبير حضرتش به مانند خارى در چشم واسـتـخوانى در گلو بود، هنگامى كه انحرافات جامعه از خط مستقيم رهبرى پيامبر (ص) كاملا آشكار گشت ومسلمانان آمادگى يافتند تا از دست رفته ها را به دست آورند، به سراغ رهبر واقعى وشـخصيت والا ومربى بزرگ خود رفتند تا او، بار ديگر، به انحرافات پايان بخشيده، حكومت عدل وقسط را همان گونه كه پيامبر (ص) مى خواست، برپا سازد.
اگـر چـه آنـان با اين هدف مقدس، دست بيعت با على ـ عليه السلام ـ دادند وايشان نيز به حكم فـرمـان خـداوند كه ((هنگام فراهم شدن زمينه براى برپا ساختن حكومت عدل وقسط، بايد به پا خـاسـت)) بـا آنـان بيعت كرد; ولى انحراف در جامعه اسلامى به قدرى وسيع وگسترده بود كه ترميم آن جز با جهاد وقتال با منحرفان امكان پذير نبود.
از اين رو، دوران خلافت آن راد مرد واسوه ايمان، صرف پرداختن به جنگهاى داخلى شد.
از نـبرد با ناكثان (پيمان شكنان) آغاز گرديد وبا ريشه كن كردن مارقان (از دين بيرون رفتگان) خاتمه يافت.
وسرانجام توسط بقاياى دشمنانان داخلى (خوارج نهروان) وبه دست شقى ترين فرد هميشه تاريخ، در خانه خدا،شربت شهادت نوشيد، همچنان كه در خانه خدا ديده به جهان گشوده بود.
وزنـدگـى پر بركت وگرانبهاى خود را در پيمودن راه ميان اين دو معبد مقدس [كعبه ومحراب كوفه ] گذراند.
در بـاره اين كتابمجموع زندگانى امير مؤمنان، على بن ابى طالب ـ عليه السلام ـ، را مى توان به پنج دوره تقسيم نمود:
1ـ از ولادت تا بعثت.
2ـ از بعثت تا هجرت.
3ـ از هجرت تا رحلت پيامبر(ص).
4ـ از رحلت پيامبر (ص) تا خلافت.
5ـ از خلافت تا شهادت.
فصل بندى كتاب حاضر، بر مبناى دوره هاى فوق مى باشد.
در اين پنج فصل، زندگى عادى امام ـ عليه السلام ـ،به صورت گويا ومستند، بيان شده است.
تلاش ما بر آن بوده است كه از هر نوع مبالغه وحدسهاى بى اساس دورى جوييم.
كوشيده ايم كه ارجاع به مصادر اصلى، نه اطناب ممل باشد ونه ايجاز مخل; بلكه مصادر ومخذ را تا جايى كه براى نوع خوانندگان فارسى زبان ملال آور نباشد، وبه قدر كفايت، بيان كرده ايم.
زمـانى كه نگارنده از طبع ونشر كتاب فروغ ابديت [دوره كامل زندگانى پيامبر اكرم (ص)] فارغ گشت، تصميم گرفت زندگانى پر افتخار نخستين پيشواى شيعيان جهان، على بن ابى طالب ـ عـلـيه السلام ـ، را نيز مطابق با شيوه همان كتاب، به رشته تحرير در آورد كه خوشبختانه توفيق نيز رفيق گرديد وچهار بخش اززندگانى آن حضرت، در يك جلد منتشر گشت.
ولى پيدايش مكاتب انحرافى والحادى در فضاى باز سياسى انقلاب اسلامى، فكر نويسنده را متوجه مـبـارزه بـا ايـن آفات،بالاخص مبارزه با ماركسيسم نمود واو را از ادامه خدمت در آستان مقدس پيشواى پرهيزگاران، على بن ابى طالب ـ عليه السلام ـ، بازداشت.
امـا،پـس از مـدتـى، بار ديگر توفيقى نصيب گشت وبه تاليف بخش پنجم وششم از زندگانى آن حـضـرت كه حساسترين وپرآوازه ترين دوران زندگى ايشان است، پرداخت وتوانست دوره كامل زندگى آن امام بزرگوار را به صورت تحليلى ومستند، ودر قالب نگارشى متناسب با فرهنگ اين روزگار، تقديم آستان مقدس حضرتش نمايد.
تـذكـار در ايـنـجـا تذكر نكته اى لازم است:كتاب حاضر، همان طور كه ذكر شد، زندگى عادى وشخصى امام ـ عليه السلام ـ را ترسيم مى كند; ولى فصول ديگر از زندگى آن حضرت، همچون: علم ودانش، زهد وپارسايى، فضايل ومناقب، خطبه ها وخطابه ها، رسائل ونامه ها، پندها وكلمات قـصـار، احـتـجـاجـات ومـناظرات، اصحاب وياران ايشان وسرگذشت آنان، معجزات وكرامات، قـضـاوتـها وداوريهاى محير العقول و در اين كتاب مورد بحث وبررسى قرار نگرفته است; كه اين موضوعات، هريك به تنهايى، مجالى ديگر وكتابى جداگانه مى طلبد.
نگارنده كتاب فروغ ولايت، با صراحت هرچه تمامتر، معترف است كه نتوانسته است حتى نيمرخى روشن از چهره نورانى زندگى آن حضرت را در اين اوراق ترسيم نمايد.
ولـى، افـتخار دارد كه در رديف خريداران يوسف در آمده است، هرچند كه به اين بهاى اندك،تار مويى از آن يوسف زمان نيز نصيبش نگردد.
اما چه كند كه:م ا كل م ا يتمنى المرء يدركه تجري الرياح بم ا لا تشتهي السفن جعفر سبحانى قم ـ مؤسسه امام صادق (ع) 15/ رجب /1410 هـ.
ق 22 بهمن /1368 هـ.
پيشگفتار.
زندگانى حضرت على قبل از بعثت پيامبر (ص).
بخش اول.
----------------------------------
آيت الله شيخ جعفر سبحانى

نوشتن دیدگاه