61   « وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها وَتَوَكَّلْ عَلَى اللّه‏ِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ »
ترجمه :
61. و اگر كفار حاضر شدند و مايل شدند به صلح و مسالمت پس تو هم حاضر شو و مايل شو به مسالمت و توكل بر خداوند كن به درستى كه خداوند اوست شنوا و دانا.
تفسير :
[در صورت تمايل به صلح، شما نيز صلح كنيد]
«وَإِنْ جَنَحُوا» «جنح» به معنى ميل و اقبال است. «لِلسَّلْم»؛ مسالمت است، كه آن‏ها متعرض شما مسلمين نشوند شما هم به آن‏ها كارى نداشته باشيد به آن نحوى كه حاضر شدند به دادن جزيه اهل كتاب يا فديه يا هر نحوى كه تسالم كردند «فَاجْنَحْ لَها» [؛پس تو هم مايل شو به مسالمت.]
اشكال:
«لِلسَّلْمِ» مذكر است و كلمه «لَها» مؤث.
جواب:
مسلّماً «سلم» يك طرفى نيست كه اين طرف متعرض آن طرف نباشد ولى آن طرف متعرض باشد، بلكه طرفينى است؛ پس به معنى مسالمت است و تأنيث دارد.
اشكال:
اين آيه منافى است با آيه «فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ»[1] و آيه «قاتِلُوا الَّذِينَ لا يُؤمِنُونَ بِاللّه‏ِ»[2] و غير اين‏ها، پس بايد ملتزم شد كه اين آيه منسوخ شده به آن آيات.
جواب:
تا مادامى كه جمع دلالى داريم نوبت به مسئله ناسخ و منسوخ نمى‏رسد، آن آياتى كه امر به قتل فرموده مطلق است؛ يعنى سواى اينكه جناح به سلم داشته باشند يا نه. و اين آيه مقيد است و البته اظهر است و حمل ظاهر بر اظهر و مطلق بر مقيد جمع دلالى است نظير اينكه بفرمايد «اعتق رقبة» سپس بفرمايد «لا تعتق الكافرة» مقيد مى‏شود به رقبه مؤنه، در اينجا بفرمايد «اقتلوا المشركين» سپس بفرمايد «لا تقتلوا من جنح للسلم».
«وَتَوَكَّلْ عَلَى اللّه‏ِ»؛ خداوند براى حفظ شما و انجاح مقاصد شما كافى است «وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللّه‏ِ فَهُوَ حَسْبُهُ»[3].
«إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ»؛ هم ظاهر كلمات آن‏ها را مى‏شنود و هم باطن آن‏ها را مى‏داند.
--------------------------------------------------------------
[1] .  پس بكشيد مشركين را هر كجا كه به دست آورديد. سوره توبه: آيه 5 .
[2] .  مقاتله كنيد از اهل كتاب كسانى كه ايمان به خدا ندارند. سوره توبه: آيه 29 .
[3] .  و كسى كه توكل كند بر خداى متعال پس او را بس است. سوره طلاق: آيه 3 .

نوشتن دیدگاه