223  « نِساؤكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أنّى شِئْتُمْ وَقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ وَاتَّقُوا اللّه‏َ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ مُلاقُوهُ وَبَشِّرِ الْمُؤمِنِينَ »
ترجمه :
223 . زنان شما محلّ كِشْتِ شمايند ، پس بياييد كشتزار خود را هر جا و هر وقت كه بخواهيد . و براى خودتان پيش بفرستيد و از معصيت خدا بپرهيزيد ، و بدانيد كه شما خدا را ملاقات كنندگانيد و مؤمنين را مژده بده .
تفسير :
« حَرْث » در لغت به معنى كشت و زرع است و به معنى محل زرع ، يعنى كشتزار نيز استعمال مى‏ شود ، چنانچه در اينجا آمده است ، و تشبيه « نساء » به كشتزار به واسطه اين است كه زن محل قرار گرفتن نطفه است و نطفه به منزله بذر است كه در رحم زن كِشْت مى‏ شود و فرزندْ حاصل اين بذر است ، علاوه بر اين ، محلّ انتفاعات و تمتعات و التذاذات ديگر نيز هست ، بلكه مُعين و ياور در امور زندگى و انيس و همدم آدمى در هر حالى است . « فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنّى شِئْتُمْ » ؛ يعنى از زنان خود بهره بردارى كنيد و با آن‏ها نزديكى نماييد به هر نحو كه مى ‏خواهيد .
« أنّى » از ادات استفهام و شرط است و براى آن سه معنى ذكر نموده ‏اند : أينَ ، متى و كيف ؛ يعنى براى استفهام و شرط از حيث مكان و زمان و كيفيت استعمال مى‏ شود ، و بسيارى از مفسرين عامّه در اين آيه به معنى « أين » شرطيه مكانيه گرفتند ؛ يعنى هر جا كه بخواهيد ، قُبُل يا دُبُر ، و بعضى به معنى « متى » گرفتند ؛ يعنى هر زمان كه بخواهيد ، ولى از حضرت صادق عليه‏ السلام[1] روايت كرده ‏اند كه مراد ، تعميم از جهت كيفيت است ؛ يعنى هر طور كه بخواهيد و به هر كيفيت كه مايل باشيد ، ايستاده ، نشسته ، خوابيده ، از طرف جلو ، از طرف خلف و غير اين‏ها و استدلال به كلمه « حرث » نمودند ؛ زيرا در غير قُبُل جاى حرث نيست و آيه را ردّ بر يهود دانستند كه گفتند دخول در قُبُل از طرف خلف موجب لوچ شدن اولاد مى‏ گردد و همچنين در حال قيام و سر زانو را منع نمودند .
« وَقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ » ، به معنى پيش فرستادن است ؛ يعنى براى انتفاع خودتان در آخرت ، از اعمال صالحه و عبادات واجبه و مستحبه پيش بفرستيد . و البته هر چه از لحاظ كميّت بيشتر و از لحاظ كيفيت بهتر باشد ، نفعش زيادتر در آنجا عايد شما خواهد بود . و نه تنها اعمال صالحه نافع است، بلكه معارف الهى و كمالات علمى و اخلاقى هر چه بالاتر باشد مقام قرب به حق بالاتر خواهد بود .
« وَاتَّقُوا اللّه‏َ » ؛ خدا را نگاه داريد و از معصيت او بپرهيزيد و اوامر او را اطاعت نماييد ، اين دو جمله مشتمل بر جميع وظايف دينى و تكاليف اخلاقى و علمى است .
« وَاعْلَمُوا أَنّكُمْ مُلاقُوهُ » ، مرجع ضمير « مُلاقُوهُ » ممكن است اثر و نتيجه عمل باشد ؛ يعنى بدانيد كه به نتيجه اعمال خود مى‏ رسيد و آن را ملاقات مى ‏نماييد ؛ اگر خوب است جزاى خوب و اگر بد است جزاى بد ؛ « الناس مجزيّون بأعمالهم ، إن خيراً فخير ، و إن شرّاً فشرّ »[2] . و ممكن است مرجعِ ضمير « اللّه‏ » و اشاره به روز قيامت باشد كه يوم لقاءاللّه‏ است به معناى ملاقات رحمت ، يا العياذ باللّه‏ ملاقات غضب الهى است . « وَبَشِّرِ الْمُؤمِنِينَ » رجوع از خطاب جمع به مفرد است ؛ يعنى التفات از خطاب به مؤنين به خطاب پيغمبر اكرم صلى‏ الله ‏عليه‏ و‏ آله ، و مراد بشارت به بهشت و مثوبات اخروى كه خاصه مؤنين مى‏ باشد .
----------------------------------------------------
[1] .  تفسير قمى : ج1 ، ص81 و تفسير التبيان : ج2 ، ص224 .
[2] .  مردم به خاطر كارهاى خود جزا داده مى‏شوند ، اگر كار خوب كرده باشند ، جزاى خوب و اگر اعمال آن‏ها بد باشد ، جزاى بد مى‏ بينند . فيض القدير : ج5 ، ص535 و خزانة الادب : ج4 ، ص9 .

نوشتن دیدگاه