201  « وَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِى الدُّنْيا حَسَنَةً وَفِى الاْخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنا عَذابَ النّارِ »
ترجمه :
201 . و بعضى از مردم كسانى هستند كه مى ‏گويند : پروردگار ما! در دنيا به ما خير عطا كن و در آخرت به ما خير عطا فرماى و ما را از عذاب آتش حفظ نماى .
تفسير :
« وَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ » ؛ يعنى بعضى از مردم كسانى هستند كه مى‏ گويند و اين دسته از مؤمنين و معتقدين به روز جزا و مثوبات اخروى مى ‏باشند. « رَبَّنا آتِنا فِى الدُّنْيا حَسَنَةً » ، « إيتاء » و « إعطاء » متقارب المعنى است ، ولى « أتى » ثلاثىِ « ايتاء » به معنى جاء و « عطى » ثلاثىِ « إعطاء » به معنى تناول است و ممكن است « ايتاء » در معنى تقريب بعيد و ايجاد معدوم استعمال گردد ؛ ولى « إعطاء » در بذل موجود به كار برده شود .
و « حَسَنَةً » به معنى فعل خير است در مقابل « سيئة » كه به معنى فعل شرّ است ، و هر گاه حسنه و حسنات به عبد نسبت داده شود ، عبارت از عبادات و طاعات او از واجبات و مستحبات است و سيئات عبارت از گناهان و محرمات اوست ، و هر گاه حسنه به خدا نسبت داده شود عبارت از اعطاى نعمت و فضل و مرحمتى است كه از او نسبت به بنده مى‏ شود ، و سيئه نيز اطلاق مى شود بر بليّات و مصائبى كه از جانب خدا به واسطه نقمت و نكبت و جزاى عمل انسان بر او وارد مى ‏شود ، و اين‏گونه افعال اگر چه از جهت مجازات حسن است ، زيرا محال است فعل قبيح از خدا صادر شود ، ولى چون بسا به ضرر بنده است نسبت به حال او سيئه گفته مى ‏شود ، چنانچه در آيه شريفه مى‏ فرمايد : « وَإِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ يَقُولُوا هذِهِ مِنْ عِنْدِ اللّه‏ِ وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَقُولُوا هذِهِ مِنْ عِنْدِكَ قُلْ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللّه‏ِ »[1] . و « حسنه » در اين آيه شامل جميع خيرات و نعمتى است كه در دنيا ممكن و صلاح است به بنده داده شود و تعبير به مفرد در كلمه « حَسَنَةً » ، نه براى وحدت است كه يك حسنه باشد و نه براى جنس است كه جنس حسنه باشد كه با يك حسنه هم صادق باشد ، بلكه مفادش شايد اين باشد كه هر چه در دنيا و آخرت به ما عطا مى ‏فرمايى حسنه باشد و به نفع ما و صلاح ما باشد كه تقريباً مفادش مفاد مضمون دعاى : « اللهم أعطنا خير الدنيا و الآخرة ، و اصرف عنّا بلاء الدنيا و الاْخرة »[2] است . « وَفِى الاْخِرَةِ حَسَنَةً » ؛ و در آخرت نيز به من حسنه عنايت فرماى كه شامل فيوضات و نعم اخروى مى ‏شود .
« وَقِنا عَذابَ النّارِ » ، « ق » فعل امر از « وقى ، يقى » است ؛ يعنى حفظ كن ما را از عذاب آتش كه مراد جهنم است .
---------------------------------------------------------------
[1] .  و اگر به اين‏ها خوبى برسد مى ‏گويند از جانب خداست و اگر ناملايمى به آن‏ها متوجه شود مى ‏گويند از جانب توست ، بگو تمام از جانب خداست . سوره نساء : آيه 78 .
[2] .  پروردگارا! خوبى دنيا و آخرت را به ما عنايت كن و بلا و بدى دنيا و آخرت را از ما دور كن .

نوشتن دیدگاه