138 « صِبْغَةَ اللّه‏ِ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّه‏ِ صِبْغَةً وَنَحْنُ لَهُ عابِدُونَ »
ترجمه :
138 . اين ايمان ، رنگ آميزىِ [= نگارْگرى] الهى است و كيست كه از جهت رنگ آميزى نيكوتر [= خوش نگارتر] از خدا باشد « چه رنگى نيكوتر از رنگ خدايى است؟ » و ما فقط او را پرستندگانيم .
تفسير :
« صِبْغَةَ » به معناى نوع از « صبغ » به معنى رنگ زدن و « صبّاغ » به معنى رنگ ‏زن [= نگارْگر] است. و رنگ داراى معنى وسيعى است كه از رنگ ظاهرى به انواع و اقسام آن ، تا رنگ‏ هاى باطنى از ايمان و عقايد و صفات و اخلاق و ملكات را شامل مى ‏شود كه گفته‏ اند : « الألفاظ موضوع للمعاني العامّة »[1] ؛ گفته مى ‏شود فلانى رنگ ايمان و يا رنگ كفر به خود گرفته و امثال اين‏ها .
و مراد از «صِبْغَةَ» در آيه ، همان ايمان به مطالب مذكوره در دو آيه قبل است و اضافه آن به خدا ، يا از قبيل اضافه به فاعل است ؛ يعنى اين رنگِ ايمان را پروردگار عالم به مؤمنين زده است و او براى مؤمنين انتخاب نموده كه « إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللّه‏ِ الاْءِسْلامُ »[2] و البته رنگى را كه خدا انتخاب كند بهترين رنگ‏ هاست. « وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّه‏ِ صِبْغَةً ». و يا از قبيل اضافه انتسابيه ، مانند «كلمة اللّه‏» و «روح اللّه‏» و نحو اين‏ها ؛ يعنى رنگ ايمان منتسب به خداست و رنگى كه منتسب به خدا باشد بهترين رنگ ‏هاست از رنگ ‏هاى ديگرى كه منتسب به شيطان و هواى نفس و نحو اين‏ها مى ‏باشد ، چنانچه مى ‏فرمايد : « أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ »[3] و مى ‏فرمايد : « وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَواهُ بِغَيْرِ هُدىً مِنَ اللّه‏ِ »[4] .
و نصب « صبغة » يا براى اين است كه بدل از ملت ابراهيم است ، يا مفعولِ مطلقِ محذوف العامل [است] كه به فاعل خود اضافه شده است ؛ يعنى « هذا الإيمان المذكور صبغة صبغنا اللّه‏ بها »[5] ؛ و جمله « وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّه‏ِ صِبْغَةً » به منزله تعليل براى جمله اول است ؛ يعنى چون خدا بهترين صبّاغ [= نگارْگر] و رنگ الهى بهترين صبغه است ، ما به اين صبغه رنگ زده شده‏ ايم ، و جمله « وَنَحْنُ لَهُ عابِدُونَ » نتيجه مرتب [6] بر آن است ؛ يعنى چون ما رنگ الهى به خود گرفته ‏ايم تنها او را پرستش مى ‏كنيم ، نه شيطان و هواى نفس را .
-------------------------------------------------------------------------
[1] .  الفاظ براى معانىِ عمومى و كلى وضع شده ‏اند .
[2] .  محقق است كه دين مرضى نزد خداوند ، اسلام است . سوره آل عمران : آيه 19 .
[3] .  آيا مى ‏بينى كسى كه گرفته است اله خود را هواى نفس خودْ؟ . سوره فرقان : آيه 43 .
[4] .  و كيست گمراه‏ تر از كسى كه متابعت كند هواى نفس خود را بدون اينكه خداوند او را هدايت كرده باشد؟ سوره قصص : آيه 50 .
[5] .  اين ايمان گفته شده ، رنگى است كه خداوند متعال ما را با آن رنگ نمود .
[6] .  ظاهراً صحيح «مترتّب» است ، و احتمالاً خطاى چاپى بوده است .

نوشتن دیدگاه