در پايان اين فصل به چند شبهه درباره نسب حضرت مهدى عليه ‏السلام اشاره مى‏كنيم:
1. با وجود شواهد و قراينى كه درباره نسب حضرت مهدى عليه ‏السلام در متون اهل ‏تسنن وجود دارد، شبهه‏اى كه در حال حاضر اهل ‏تسنن به آنان دامن مى‏زنند اين است كه حضرت را پس از اين كه از نسل اهل‏بيت عليهم‏السلام يعنى فاطمه زهرا عليهاالسلام و اميرمؤمنان عليه ‏السلام دانستند، از فرزندان امام حسن عليه ‏السلام مجتبى معرفى مى‏كنند و استدلالشان فقط بر يك روايت استوار است و شايد بتوان گفت در تمام متون روايى اسلامى، حديثى جز همين روايت وجود ندارد. علامه سيد ثامرالعميدى در كتاب المهدى‏المنتظر فى الفكرالاسلامى اين روايت را از هفت جهت باطل شمرده‏اند كه در ذيل به آنها اشاره مى‏كنم:
ابى‏داوود سجستانى نقل كرده كه «هارون‏بن مغيره» از «عمربن ابى‏قبيس» از «شعيب‏بن خالد» از «ابواسحاق» چنين روايت كرد:
على رضى‏اللّه‏ عنه به فرزند خود حسن نگريسته و فرمود: «اين پسرم آقا و سرور است، هم‏چنان كه رسول خدا صلى ‏الله‏ عليه و‏ آله ‏و سلم او را اين‏گونه ناميد و از نسل او فرزندى ظهور خواهد كرد، هم‏نام با پيامبرتان كه در خلق و خو شبيه اوست ولى در چهره و اندام شبيه او نيست».
سپس عدالت‏گسترى او را نقل كرد.(1)
در جعلى بودن اين روايت، موارد ذيل يادآورى مى‏شود:
ـ راوى اين حديث يعنى ابواسحاق كه حديث را از اميرمؤمنان عليه ‏السلام نقل كرده، همان اسحاق سبيعى است كه به عقيده بزرگان رجال حديث اهل ‏تسنن هم‏چون منذرى و مزى، حتى يك روايت هم از حضرت على عليه ‏السلام نقل نكرده است.(2) چون طبق نظر ابن‏خلكان و ابن‏حجر، او در زمان حيات حضرت كودكى شش يا هفت‏ساله بود.(3)
ـ سند حديث مجهول است؛ زيرا ابى‏داوود سجستانى مى‏گويد: «از هارون‏بن مغيره شنيدم» و راويان پيش از آن نامعلوم است؛ اين نوع احاديث، بنابر اتفاق تمام دانش‏مندان حديث‏شناس موثق نيست.
ـ احاديثى در خلاف اين حديث، از اهل ‏تسنن نقل شده كه در آن به جاى نام امام حسن، نام امام حسين عليه ‏السلام آمده است، از جمله: جزرى شافعى در أسمى‏المناقب،(4) از ابى‏داوود، مقدسى شافعى در عقدالدرر (5) و ابوصالح سليلى از دانش‏مندان اهل‏سنت در كتاب الفتن.(6)
علامه العميدى، جعلى بودن اين حديث را با توجه به فعاليت‏هاى «حسنيون» كه به گمان خويش «حسن مثنى» را مهدى موعود مى‏دانستند، جدى و جعل اين حديث از طرف آنان را به حقيقت نزديك مى‏داند.
با توجه به اين مطالب، ضعف اين حديث با كوچك‏ترين تأملى در آن مشخص مى‏شود. احتمال «تصحيف» يا تغييرشكل در نوشتن نيز ممكن است، اما براساس نظر تمامى حديث‏شناسان در مقابل تواتر احاديث فرزند امام حسين بودن حضرت مهدى عليه ‏السلام، خبر واحد مستند نيست.
2. شبهه‏اى ديگر در زمينه نسب‏شناسى حضرت مهدى عليه ‏السلام، اين است كه حضرت را فردى موهوم به نام محمدبن عبداللّه‏ معرفى مى‏كند. ريشه اين اختلاف آمدن احاديثى از اهل ‏تسنن است كه از رسول اكرم صلى ‏الله‏ عليه و‏ آله ‏و سلم نقل كرده‏ اند و براساس همين احاديث، عده‏اى معتقدند كه مهدى موعود همان محمدبن عبداللّه‏ است كه هنوز متولد نشده و كمى پيش از ظهور در آخرالزمان متولد خواهد شد. متن حديث اين است كه پيامبر گرامى اسلام صلى ‏الله‏ عليه و‏ آله ‏و سلم فرمودند:
دنيا به پايان نخواهد رسيد تا اين كه خداوند مردى را برانگيزد كه اسم او مشابه به اسم من و اسم پدرش مشابه اسم پدر من است.(7)
با توجه به دلايلى كه در ذيل خواهد آمد، جعلى بودن قسمت آخر اين حديث يعنى «اسم أبيه اسم أبى: نام پدرش مشابه اسم پدر من است» را اثبات خواهيم كرد.
البته قسمت اول روايت صحيح و مستند است، اما دليل جعلى بودن آخر اين حديث:
اول: از تمام طريق‏هايى كه روايت مذكور نقل شده است، يك طريق به «أبى‏طفيل» ختم مى‏شود كه در سلسله راويان آن فردى به نام «رشدين سعد مهرى» است كه به اعتقاد بزرگان علم رجال اهل ‏تسنن، موثق نيست. در اين مورد، به سخن احمدبن حنبل اكتفا مى‏كنيم كه مى‏گويد: «به آن‏چه او روايت مى‏كند، اعتنا نمى‏شود».
درباره بقيه احاديث كه عاصم‏بن ابى‏النجود نقل كرده، همين بس كه حافظ ابونعيم اصفهانى در كتاب مناقب‏المهدى، با كوشش فراوان، مجموع طرق اين حديث از عاصم را جمع‏آورى كرده و 31 طريق آن را ضبط نموده و در هيچ‏يك از آنها، جمله «و نام پدرش نام پدر من است» وجود ندارد، بلكه تمامى آنها بر اين عبارت مشتمل است: «و نام او نام من است»،(8) بدون دنباله‏اى در آخر آن.
گنجى شافعى نيز متن سخن ابونعيم اصفهانى را نقل كرده، آن‏گاه مى‏افزايد:
... فرد خردمند شك نمى‏كند كه اين عبارت زايد، در مقابل اتفاق‏نظر ائمه حديث بر جعلى‏بودن آن، قابل اعتنا نيست. فصل‏الخطاب اين باب، نحوه برخورد امام احمدبن حنبل با اين حديث است كه با نهايت دقت خود، در موارد متعددى از مسند، اين حديث را به صورت «و نام او نام من است» و بدون عبارت زايد، روايت كرد.(9)
بر اين اساس، روشن مى‏شود كه جمله «و نام پدرش نام پدر من است» بى‏اساس و مجعول است و ضعف آن به حدى است كه استاد دانشگاه الأزهر، سعد محمد حسن جعل آن را به شيعه نسبت مى‏دهد. چون بنابر نظر او، شيعه با جعل آن و بعد اثبات جعلى‏بودن، قصد دارد منابع و اقوال خود را تقويت كند و كتاب‏ها و رجال حديثى اهل ‏تسنن را سست نمايد.(10)
به طور خلاصه، اين موضوع كه حضرت صاحب‏الزمان عليه ‏السلام فرزند بلافصل امام حسن عسكرى عليه ‏السلام است و ضعيف و ساختگى نبودن اين احاديث و حتى تواتر و صحت آنها، به استناد منابع اهل ‏تسنن به اثبات رسيد.
----------------------------------
1-سنن ابى‏داوود، ج 4، ص 108.
2-متذرى، مختصر سنن ابى‏داوود، ج 6، ص 162، ح 4121؛ مزى، تهذيب‏الكمال، ج22، ص106، ش4400.
3-ابن‏خلكان، وفيات‏الاعيان، ج 3، ص 495، ش 502؛ ابن‏حجر، تهذيب‏التهذيب، ج8، ص56، ش100.
4-اسمى‏المناقب فى تهذيب اسنى‏المطالب، ص 165.
5-سيد صدرالدين صدر، المهدى، ج 68.
6-به نقل از: ابن‏طاووس، التشريف بالمنن، باب 76، ص 285، ح 413.
7-ابن‏ابى‏شبيه، المصنف، ج 15، ص 198، ح 19493.
8-در انتظار ققنوس، ص 114.
9-البيان فى اخبار صاحب‏الزمان، ص 482؛ مسند احمد، ج 1، ص 376 و 43؛ سنن ترمذى، ج4، ص505، ح2230؛ مستدرك‏الحاكم، ج4، ص442 و... .
10-سعد محمد حسن، المهديه فى‏الاسلام، ص 69. نقل از در انتظار ققنوس، ص 115.

نوشتن دیدگاه