بَابُ الْكِبْرِ
شرح :
كبر بر خلاف تواضع اين است كه كسى خود را از ديگران بزرگ تر و بالاتر داند و بر او گردنكشى و سرفرازى كند، ولى عجب كه در باب آينده ذكر مى شود اين است كه : انسان خودبين و خودپسند باشد و بر خود ببالد، پس در تكبر لازم است ديگرى باشد و انسان خود را از او بالاتر داند ولى در عجب بودن شخص ديگر و ملاحظه برترى بر او لازم نيست .
مرحوم مجلسى (ره) علاوه بر اخبار اين باب ، آيات و روايات بسيار ديگرى در مذمت اين صفات در مرآت العقول نقل مى كند و سپس مى گويد:

تكبر بر سه قسم است :
(1) تكبر بر خدای تعالى كه از همه بدتر است مانند تكبر فرعون و نمرود.
(2) تكبر بر پيغمبران و امامان ، مانند كسانی كه به آن ها نگرويدند و گفتند: أنؤمن لبشرين مثلنا بلكه به ايشان ناسزا گفتند و آن ها را كشتند.
(3) تكبر بر بندگان خدا، و سبب تكبر چند چيز است :
1 علم و دانش . 2 عمل و عبادت . 3 حسب و نسب نژادى . 4 جمال و زيبایى . 5 ثروت و دارایى 6 زور بازو و نيرومندى . 7 داشتن پيروان و ياران و شاگردان و نوكران و فاميل و خويشان .
اما معالجه تكبر دو راه علمى و عملى دارد: راه علميش اين است كه : انسان به حقارت و پستى خود و عظمت و كبريایى پروردگارش آگاه شود، ولى اين دو آگاهى طول بسيار دارد و نهايت علم صديقين همين است ، ولى براى شناختن حقارت خود كافى است كه در يكى از آيات بسيار قرآن كه در اين زمينه وارد شده است تأمل كند، زيرا علم اولين و آخرين در قرآن است براى كسی كه چشم بصيرتش باز باشد.
مرحوم مجلسى (ره) در اين جا آيات بسيارى نقل و تفسير می كند، يك قسمت از آن آيات اين است : (قتل الانسان ما أكفره من اى شىء خلقه ، من نطفة خلقه فقدره ثم السبيل يسره ، ثم اماته فاءقبره ، ثم اذا شاء اءنشره) خدای تعالى در اين آيات اشاره مى فرمايد: كه انسان حادث است يعنى ميليون هاى سال نابود و معدوم بوده و سپس از خاك و نطفه و خون و علقه و مضفه پليد و متعفن خلق شده ، و در آخر بی جان می شود و زير خاك می رود و دوباره مشيت خدا او را از خاك بر مى آورد.
و اما راه عمليش مواظبت داشتن بر رفتار صلحا و متواضعين مخصوصا پيغمبر صلى الله عليه و آله است ، زيرا آن حضرت با وجود مقام ارفع و شامخش ، روى زمين می نشست و غذا مى خورد و مى فرمود: من بنده هستم و چون بندگان غذا مى خورم مرآت ج 2 ص 296.
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ حُكَيْمٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَدْنَى الْإِلْحَادِ فَقَالَ إِنَّ الْكِبْرَ أَدْنَاهُ
اصول كافى ج : 3 ص : 422 رواية :1
1- حكيم گويد: از امام صادق (ع) پرسيدم : كمترين درجه الحاد چيست؟ فرمود: كمترين درجه آن كبر است .
شرح :
مرحوم مجلسى (ره) از مفردات راغب نقل كند كه : الحاد انحراف از حق است چه مشرك به خدا شود و چه مشرك به اسباب (وسائل وسائطى كه خدای تعالى ميان خود و خلقش قرار داده) و شرك به خدا ايمان را باطل كند ولى شرك به اسباب رشته هاى ايمان را سست كند، اما ايمان را باطل نكند.

2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْعَلَاءِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ الْكِبْرُ قَدْ يَكُونُ فِى شِرَارِ النَّاسِ مِنْ كُلِّ جِنْسٍ وَ الْكِبْرُ رِدَاءُ اللَّهِ فَمَنْ نَازَعَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رِدَاءَهُ لَمْ يَزِدْهُ اللَّهُ إِلَّا سَفَالًا إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص مَرَّ فِى بَعْضِ طُرُقِ الْمَدِينَةِ وَ سَوْدَاءُ تَلْقُطُ السِّرْقِينَ فَقِيلَ لَهَا تَنَحَّيْ عَنْ طَرِيقِ رَسُولِ اللَّهِ فَقَالَتْ إِنَّ الطَّرِيقَ لَمُعْرَضٌ فَهَمَّ بِهَا بَعْضُ الْقَوْمِ أَنْ يَتَنَاوَلَهَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص دَعُوهَا فَإِنَّهَا جَبَّارَةٌ
اصول كافى ج : 3 ص : 422 رواية :2
2- امام صادق (ع) مى فرمود: تكبر در بدترين مردم است از هر جنسى كه باشند (اگر چه پست و بى مقدار باشند) كبر و بزرگ منشى لباس مخصوص خدا است ، كسى كه با لباس خداى عزوجل منازعه كند، خدا جز پستيش نيفزايد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله از يكى از كوچه هاى مدينه مى گذشت و زن سياهى سرگين بر می چيد، به او گفتند : از پيش ‍ راه پيغمبر به كنارى رو: او گفت راه پهن است ، يكى از مردم خواست او را به كنارى زند (دشنام دهد) پيغمبر صلى الله عليه و آله فرمود: رهايش كنيد كه او سركش است .

3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع الْعِزُّ رِدَاءُ اللَّهِ وَ الْكِبْرُ إِزَارُهُ فَمَنْ تَنَاوَلَ شَيْئاً مِنْهُ أَكَبَّهُ اللَّهُ فِى جَهَنَّمَ
اصول كافى ج : 3 ص : 422 رواية :3
3- امام باقر (ع) فرمود: عزت روپوش خدا و بزرگ منشى زيرپوش خداست ، پس هركس به يكى از آن ها دست درازى كند، خدا در دوزخ سرنگونش كند.
شرح :
روپوش و زيرپوش استعاره است براى اختصاص عزت و بزرگ منشى به خدای تعالى چنان كه لباس روپوش و زيرپوش هر كسى مختص به خود اوست .

4- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَطَاءٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ الْكِبْرُ رِدَاءُ اللَّهِ وَ الْمُتَكَبِّرُ يُنَازِعُ اللَّهَ رِدَاءَهُ
اصول كافى ج : 3 ص : 423 رواية :4
4- امام باقر (ع) فرمود: برزگ منشى روپوش خداست ، و متكبر با روپوش خدا كشمكش دارد.

5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ لَيْثٍ الْمُرَادِيِّ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْكِبْرُ رِدَاءُ اللَّهِ فَمَنْ نَازَعَ اللَّهَ شَيْئاً مِنْ ذَلِكَ أَكَبَّهُ اللَّهُ فِى النَّارِ
اصول كافى ج : 3 ص : 423 رواية :5
5- امام صادق (ع) فرمود: بزرگ منشى روپوش خداست و هر كه نسبت به چيزى از آن با خدا ستيزه كند خدا در آتش سرنگونش سازد.

6- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ وَ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَا لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ فِى قَلْبِهِ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ مِنْ كِبْرٍ
اصول كافى ج : 3 ص : 423 رواية :6
6- امام باقر (ع) و امام صادق (ع) فرمودند: هر كه به سنگينى ذره اى تكبر در دلش باشد. داخل بهشت نشود.

7- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ كَانَ فِى قَلْبِهِ مِثْقَالُ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ مِنَ الْكِبْرِ قَالَ فَاسْتَرْجَعْتُ فَقَالَ مَا لَكَ تَسْتَرْجِعُ قُلْتُ لِمَا سَمِعْتُ مِنْكَ فَقَالَ لَيْسَ حَيْثُ تَذْهَبُ إِنَّمَا أَعْنِى الْجُحُودَ إِنَّمَا هُوَ الْجُحُودُ
اصول كافى ج : 3 ص : 423 رواية :7
7- محمد بن مسلم گويد: يكى از آن دو امام عليهماالسلام فرمود: هر كه به اندازه سنگينى دانه خردلى تكبر در دلش باشد، داخل بهشت نشود. راوى گويد: من گفتم : انا لله و انا اليه راجعون (22) امام فرمود: چرا گفتى : انا لله و انا اليه راجعون؟ گفت : براى آن چه از شما شنيدم ، فرمود: چنان كه تو فكر مى كنى نيست ، مقصود من انكار است ، و آن جز انكار نيست (يعنى مقصود از تكبر انكار خدا و گردنكشى در برابر اوست ).

8- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ الْحُرِّ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْكِبْرُ أَنْ تَغْمِصَ النَّاسَ وَ تَسْفَهَ الْحَقَّ
اصول كافى ج : 3 ص : 424 رواية :8
8- امام صادق (ع) فرمود: تكبر اين است كه : مردم را خوار شمارى و حق را سبك شمارى (در برابر حق سفاهت كنى).

9- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى بْنِ أَعْيَنَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ أَعْظَمَ الْكِبْرِ غَمْصُ الْخَلْقِ وَ سَفَهُ الْحَقِّ قَالَ قُلْتُ وَ مَا غَمْصُ الْخَلْقِ وَ سَفَهُ الْحَقِّ قَالَ يَجْهَلُ الْحَقَّ وَ يَطْعُنُ عَلَى أَهْلِهِ فَمَنْ فَعَلَ ذَلِكَ فَقَدْ نَازَعَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رِدَاءَهُ
اصول كافى ج : 3 ص : 424 رواية :9
9- امام صادق (ع) از قول رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: بزرگترين تكبر خوار شمردن مخلوق و سبك شمردن حق است ، راوى گويد: عرض كردم : خوار شمردن مخلوق و سبك شمردن حق چيست؟ فرمود: در برابر حق نادانى كند و به اهل حق طعنه زند، پس هر كه چنين كند با لباس مخصوص خداى عزوجل ستيزه كرده است .

10- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ فِي جَهَنَّمَ لَوَادِياً لِلْمُتَكَبِّرِينَ يُقَالُ لَهُ سَقَرُ شَكَا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شِدَّةَ حَرِّهِ وَ سَأَلَهُ أَنْ يَأْذَنَ لَهُ أَنْ يَتَنَفَّسَ فَتَنَفَّسَ فَأَحْرَقَ جَهَنَّمَ
اصول كافى ج : 3 ص : 424 رواية :10
10- امام صادق (ع) فرمود: در جهنم دره اى است به نام دوزخ براى متكبرين كه از شدت حرارت خود به خداى عزوجل شكايت كرد و در خواست كرد به او اجازه دهد نفس كشد، پس چون نفس كشيد جهنم شعله ور شد.

11- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَنْ أَخِيهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْمُتَكَبِّرِينَ يُجْعَلُونَ فِى صُوَرِ الذَّرِّ يَتَوَطَّأُهُمُ النَّاسُ حَتَّى يَفْرُغَ اللَّهُ مِنَ الْحِسَابِ
اصول كافى ج : 3 ص : 424 رواية :11
11- امام صادق (ع) مى فرمود: متكبرين (روز قيامت) به صورت مور در آيند، ومردم آن ها را پايمال كنند تا خدا از حساب آن ها فارغ شود.

12- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ غَيْرِ وَاحِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ يَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ مَا الْكِبْرُ فَقَالَ أَعْظَمُ الْكِبْرِ أَنْ تَسْفَهَ الْحَقَّ وَ تَغْمِصَ النَّاسَ قُلْتُ وَ مَا سَفَهُ الْحَقِّ قَالَ يَجْهَلُ الْحَقَّ وَ يَطْعُنُ عَلَى أَهْلِهِ
اصول كافى ج : 3 ص : 424 رواية :12
12- عبدالاعلى گويد: به امام صادق (ع) عرض كردم : تكبر چيست؟ فرمود: بزرگترين تكبر اين است كه حق را سبك شمارى و مردم را پست دانى ، گفتم سبك شمردن حق چيست؟ فرمود: در برابر حق نادانى كند و به اهل حق طعنه زند.

13- عَنْهُ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّنِى آكُلُ الطَّعَامَ الطَّيِّبَ وَ أَشَمُّ الرِّيحَ الطَّيِّبَةَ وَ أَرْكَبُ الدَّابَّةَ الْفَارِهَةَ وَ يَتْبَعُنِى الْغُلَامُ فَتَرَى فِى هَذَا شَيْئاً مِنَ التَّجَبُّرِ فَلَا أَفْعَلَهُ فَأَطْرَقَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع ثُمَّ قَالَ إِنَّمَا الْجَبَّارُ الْمَلْعُونُ مَنْ غَمَصَ النَّاسَ وَ جَهِلَ الْحَقَّ قَالَ عُمَرُ فَقُلْتُ أَمَّا الْحَقُّ فَلَا أَجْهَلُهُ وَ الْغَمْصُ لَا أَدْرِى مَا هُوَ قَالَ مَنْ حَقَّرَ النَّاسَ وَ تَجَبَّرَ عَلَيْهِمْ فَذَلِكَ الْجَبَّارُ
اصول كافى ج : 3 ص : 425 رواية :13
13- عمر بن يزيد گويد: به امام صادق (ع) عرض كردم : من خوراك خوب مى خورم و بوى خوش مى بويم و مركب چابك سوار مى شوم ، غلام دنبالم مى آيد، اگر در اين ها گردنكشى است تا نكنم . امام صادق (ع) سر به زير انداخت و سپس ‍ فرمود: همانا گردنكش ملعون كسى است كه مردم را خوار شمرد، و در برابر حق بى خردى كند، عمر (كه يكى از روات است) گويد من گفتم : در برابر حق نادانى نكنم ، اما خوار شمردن را ندانم چيست؟ فرمود: كسی كه مردم را كوچك شمرد و بر آن ها گردنكشى كند، جبار و كردنكش است.
شرح :
مرحوم مجلسى گويد: سر به زير انداختن و سكوت امام اشاره دارد كه اين امور محل خطر است و موجب تكبر، ولى ما وجه اين اشاره را نداستيم .

14- مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ثَلَاثَةٌ لَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَ لَا يَنْظُرُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ لَا يُزَكِّيهِمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ شَيْخٌ زَانٍ وَ مَلِكٌ جَبَّارٌ وَ مُقِلٌّ مُخْتَالٌ
اصول كافى ج : 3 ص : 425 رواية :14
14- رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: روز قيامت خدا با سه كس سخن نگويد و به آن ها توجه نفرمايد و پاك و بى آلايششان نسازد و براى آن ها عذابى دردناك است : پير زنا كار و سلطان جبار و فقير خودخواه .

15- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَرْوَكِ بْنِ عُبَيْدٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ يُوسُفَ ع لَمَّا قَدِمَ عَلَيْهِ الشَّيْخُ يَعْقُوبُ ع دَخَلَهُ عِزُّ الْمُلْكِ فَلَمْ يَنْزِلْ إِلَيْهِ فَهَبَطَ جَبْرَئِيلُ ع فَقَالَ يَا يُوسُفُ ابْسُطْ رَاحَتَكَ فَخَرَجَ مِنْهَا نُورٌ سَاطِعٌ فَصَارَ فِى جَوِّ السَّمَاءِ فَقَالَ يُوسُفُ يَا جَبْرَئِيلُ مَا هَذَا النُّورُ الَّذِى خَرَجَ مِنْ رَاحَتِى فَقَالَ نُزِعَتِ النُّبُوَّةُ مِنْ عَقِبِكَ عُقُوبَةً لِمَا لَمْ تَنْزِلْ إِلَى الشَّيْخِ يَعْقُوبَ فَلَا يَكُونُ مِنْ عَقِبِكَ نَبِيٌّ
اصول كافى ج : 3 ص : 425 رواية :15
15- امام صادق (ع) فرمود: چون يعقوب سالخورده بر يوسف عليهماالسلام وارد شد، عزت سلطنت يوسف را گرفت و به احترام او پياده نشد، جبرئيل عليه السلام فرود آمد و گفت : يوسف! كف دستت را باز كن ، چون باز كرد، نورى از آن برخاست و در فضاى آسمان قرار گرفت . يوسف گفت : اين چه نورى بود كه از كفم خارج شد؟ گفت : به كيفر پياده نشدنت براى يعقوب سالخورده نبوت از فرزندانت بركنار شد، و از نسل تو پيغمبرى نباشد.
شرح :
پيداست كه چنين خلافى نسبت به مردم عادى مستوجب چنان كيفرى نيست ، ولى پيغمبران به واسطه علو شأن و رفعت مقامشان به كوچك ترين خلاف مورد عتاب می شوند، و نظم و دقت دستگاه حساب خدا مقتضى همين سنجش است .

16- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ عَبْدٍ إِلَّا وَ فِي رَأْسِهِ حِكْمَةٌ وَ مَلَكٌ يُمْسِكُهَا فَإِذَا تَكَبَّرَ قَالَ لَهُ اتَّضِعْ وَضَعَكَ اللَّهُ فَلَا يَزَالُ أَعْظَمَ النَّاسِ فِى نَفْسِهِ وَ أَصْغَرَ النَّاسِ فِى أَعْيُنِ النَّاسِ وَ إِذَا تَوَاضَعَ رَفَعَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ قَالَ لَهُ انْتَعِشْ نَعَشَكَ اللَّهُ فَلَا يَزَالُ أَصْغَرَ النَّاسِ فِى نَفْسِهِ وَ أَرْفَعَ النَّاسِ فِى أَعْيُنِ النَّاسِ
اصول كافى ج : 3 ص : 426 رواية :16
16- امام صادق (ع) فرمود: هيچ بنده اى نيست جز اين كه بر سرش لگامى است و فرشته اى است كه آن را نگه می دارد. و هرگاه گردنكشى كند، فرشته به او گويد: فروتنى كن خدا پستت كند سپس همواره نزد خود بزرگ ترين مردم و در چشم مردم خوارترين آن ها باشد، و هرگاه تواضع كند، خداى عزوجل او را بالا برد، و فرشته به او گويد: سرفراز باش خدا سرفرازت كند سپس همواره نزد خود كوچكترين مردم و در چشم مردم بالاترين آن ها باشد.

17- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ النَّهْدِيِّ عَنْ يَزِيدَ بْنِ إِسْحَاقَ شَعِرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُنْذِرِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ أَحَدٍ يَتِيهُ إِلَّا مِنْ ذِلَّةٍ يَجِدُهَا فِى نَفْسِهِ وَ فِى حَدِيثٍ آخَرَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ رَجُلٍ تَكَبَّرَ أَوْ تَجَبَّرَ إِلَّا لِذِلَّةٍ وَجَدَهَا فِى نَفْسِهِ
اصول كافى ج : 3 ص : 426 رواية :17
17- امام صادق (ع) فرمود: هيچ كس لاف بزرگى نزند جز به سبب ذلتى كه در خود می بيند، و در حديث ديگر است كه آن حضرت فرمود. مردى تكبر و گردنكشى نكند، مگر به جهت ذلتى كه در خود مى بيند.
شرح :
كسی كه می داند دانش ندارد، در برابر مردم اظهار فضل و خودنمایى می كند تا به آن وسيله نقص خود را جبران كند، و كمالى براى خود بتراشد، و حاصل مطلب اين كه انسان به طبع خويش خواهان ترقى و كمال و اظهار آن نزد همگنان است ، پس اگر در واقع و حقيقت ، شرف و كمالى داشته باشد، هدف و منظورش تأمين مى شود، و اگر آن كمال را نداشته باشد با خود نمایى و گردن فرازى بر مردم عيب خود را مى پوشاند و به خيال خويش هدفش را تأمين مى كند.

نوشتن دیدگاه