6     «أَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِنْ وُجْدِكُمْ وَ لا تُضآرُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا
          عَلَيْهِنَّ وَ إِنْ كُنَّ أُولاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَيْهِنَّ حَتّى يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ فَإِنْ
          أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَ أْتَمِرُوا بَيْنَكُمْ بِمَعْرُوفٍ وَ إِنْ
          تَعاسَرْتُمْ فَسَتُرْضِعُ لَهُ أُخْرى»

ترجمه:
6. سكنا بدهيد مطلّقه را همان نحوى كه خود سكنا مى‏كنيد به اندازه وجد و
تمكّن خود و به آن‏ها اذيت و ظلم و ضرر وارد نكنيد كه بر آن‏ها تنگ بگيريد و در
مضيقه بيفتند تا مادامى كه در عدّه هستند. و اگر ذات حمل هستند بايد انفاق كنيد بر
آن‏ها تا مادامى كه وضع حمل آن‏ها شود كه مدت عدّؤ آن‏هاست. و پس از وضع حمل
طفل شما را اگر شير دادند و ارضاع نمودند اجر و مزد شير دادن را به آن‏ها بدهيد و با
انصاف و نيكى بين خود رفتار كنيد و اگر عذر آوردند و امتناع كردند از شير دادن،
مرضعؤ ديگرى انتخاب كنيد[1].

تفسير:
[احكام عدّه]
«أَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِنْ وُجْدِكُمْ» جايى كه مناسب شأن شما نيست
آن‏ها را سكونت ندهيد. هر كس مطابق شأن و توانايى خود.
«وَ لا تُضآرُّوهُنَّ» به زبان ما نيش به آن‏ها نزنيد، دل آن‏ها را نرنجانيد، امر را بر
آن‏ها تنگ نگيريد، در حقوق آن‏ها كوتاهى نكنيد به عيش آن‏ها. تا مادامى كه در عدّه
هستند، حكم زوجه را دارند.
«لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ» كه بخواهيد بر آن‏ها تنگ بگيريد، زيرا آن‏ها آزاد نيستند
و هنوز در بند شما هستند نمى‏توانند بروند و به اختيار خود رفتار كنند. چنانچه مملوك
از عبيد و اماء[2] و حيواناتى كه در يد شما هستند، بايد به امور آن‏ها از خورد
و خوراك و ساير لوازم آن‏ها رسيدگى كنيد.
«وَ إِنْ كُنَّ أُولاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَيْهِنَّ حَتّى يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ» كه مدت عدّه‏آ
ن‏ها تا وضع حمل است، نسبت به آن‏ها هم بايد همين نحو رفتار كرد و پس
از وضع حمل راجع به طفلى كه متولد شده و بايد او را ارضاع نمود كه حولين
كاملين[3] است در اتمام ارضاع و اَقل آن بيست و يك ماه است و مادر
احق است در ارضاع، چنانچه مى‏فرمايد: «وَ الْوالِداتُ يُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كامِلَيْنِ
لِمَنْ أَرادَ أَنْ يُتِمَّ الرَّضاعَةَ وَ عَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَ كِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» الى قوله
تعالى: «فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ إِذا سَلَّمْتُمْ ما آتَيْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ»[4]. لذا مى‏فرمايد: «فَإِنْ

أَرْضَعْنَ[5] لَكُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ» از ارزاق و كسوت[6] و ساير لوازم معيشت «وَ
أْتَمِرُوا بَيْنَكُمْ بِمَعْرُوفٍ»ايتمار قبول امر است، يعنى اگر تقاضايى و خواهشى كردند
انجام دهيد لكن به معروف، توقعات بى‏جا لازم نيست [بر آورده شود، بلكه خواسته
بايد] به اندازؤ متعارف[باشد].
«وَ إِنْ تَعاسَرْتُمْ» و اگر شما به عسر افتاديد و نتوانستيد به توقعات آن‏ها رفتار
كنيد «فَسَتُرْضِعُ لَهُ أُخْرى»مرضعؤ ديگرى بگيريد و با حقوق معيّنى با رضاى طرفين
با او قرار دهيد.

[1].  ترجمه ديگر: همانجا كه خود سكونت داريد، به قدر استطاعت خويش آنان را جاى دهيد و به
آن‏ها آسيب وزيان مرسانيد تا عرصه را برآنان تنگ كنيد. واگر باردارند خرجشان را بدهيد تا وضع حمل كنند. و اگر فرزند شما را شير مى‏دهند مزدشان را به ايشان بدهيد و به شايستگى ميان خود به مشورت پردازيد، و اگر كارتان در اين مورد با هم به دشوارى كشيد زن ديگرى بچه را شير دهد.
 
[2].  عبيد جمع عبد: غلامان. اماء (جمع اَمه): كنيزان.
 
[3].  حَوْلين كاملين: دو سال تمام.
 
[4].  و مادران بايد فرزندان خود را دو سال تمام شير دهند. اين حكم براى كسى است كه بخواهد دوران شيرخوارگى را تكميل كند. و خوراك و پوشاك آنان [= مادران]، به طور شايسته، بر عهده پدر است... بر شما گناهى نيست، به شرط آنكه چيزى را كه پرداخت آن را به عهده گرفته‏ايد، به طور شايسته بپردازيد. سوره بقره: آيؤ 233.
 
[5].  رضاع: به معنى شيرخوارگى و شيردهى و نيز در برخى موارد افعال آن به معنى مطلق شيردادن است. مشتقات كلمه رضاع در قرآن حدود 12 مرتبه آمده است. در برخى آيات مربوط به شير دادن مادران به فرزندان خويش و در برخى آيات مربوط به خواهران رضاعىشيرى يا دايه‏ها و نيز توصيه به شير دادن موسى عليه‏السلامتوسط مادرش آمده است. در آيه 233 سوره بقره چنين آمده است: (و مادران فرزندانشان را دو سال كامل شير دهند، اين براى كسى است كه بخواهد دوران شيرخوارگى به حد كمال برسد...). در اين آيه احكامى هست كه به اختصار نقل مى‏شود: 1) امر در اين آيه وجوب نيست، بلكه رجحان و استحباب است و اگر فرزند جز از مادرش شير نخورد، يا دايه‏اى يافت نشود، يا پدر از پرداخت دستمزد عاجز باشد، واجب مى‏شود. 2) بر پدر اجرت شيردهى واجب است. 3) استيجار يا استخدام مادر در عوض دستمزد، براى شيردهى فرزندش جايز است. 4) كاستن از مدت دو ساله شيردهى فقط با توافق پدر و مادر جايز است. 5) اگر مادر نتواند شير دهد، گرفتن دايه جايز است. پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرموده‏اند: «براى كودك، شيرى از شير مادرش بهتر نيست». و در روايت از ائمه اطهار عليهم‏السلام آمده است: شير دادن به بچه مسلمان توسط يهودى و نصرانى [و در برخى روايات مجوسى ]بهتر از شيردادن ولد الزنا و ناصبى است. آيات ديگرى كه مشتقات رضاع در آن آمده عبارتند از: حج:2؛ طلاقآيه فوق؛ نساء:23؛ قصص:7،12. ر.ك: دانشنامه قرآن: مدخل «رضاع».
 
[6].  كسوت: لباس.

نوشتن دیدگاه