31     «مِنْ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ كانَ عالِياً مِنَ الْمُسْرِفِينَ»

ترجمه:
31. از فرعون به درستى كه او بلند پروازى مى‏كرد و بود از اسراف كنندگان[1].
 
تفسير:
[فراعنه سه‏گانه تاريخ]
«مِنْ فِرْعَوْنَ» گفتند: از مادّه «فرع» است[2] واو و نون زايده است و اسم اعجمى
است و هر كه سركشى مى‏كند او را فرعون مى‏گويند، و فراعنه سه فرعون بودند: فرعونِ
خليل‏الرّحمان كه اسم او سَنان بود[3] و در مقام اِحراق ابراهيم برآمد و با ابراهيم محاجّه
كرد، و دعوى خدايى مى‏كرد، كه محاجّه او را خداوند بيان فرموده: «أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِى
حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِى رَبِّهِ» الى قوله: «فَبُهِتَ الَّذِى كَفَرَ وَ اللّه‏ُ لا يَهْدِى الْقَوْمَ الظّالِمِينَ»[4]. و
فرعون يوسف و اسم او رَيّان بن وليد كه شرحش در سورؤ يوسف مفصّلاً گذشت[5]، و
فرعون موسى و اسم او وليد بن مُصعَب بود، و از زمانى كه يوسف داخل مصر شد تا
زمانى كه موسى به رسالت بر فرعون وارد شد. چهار صد سال بود. سيصد سال فرعون
سلطنت كرد[6].
«إِنَّهُ كانَ عالِياً» آن قدر علوّ كرد كه گفت: «ما عَلِمْتُ لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرِى»[7] و به
موسى گفت: «لَئِنِ اتَّخَذْتَ إِلهَاً غَيْرِى لَأَجْعَلَنَّكَ مِنَ الْمَسْجُونِينَ»[8] و گفت: «أَنَا رَبُّكُمُ
الْأَعْلى»[9].
«مِنَ الْمُسْرِفِينَ»  «اسراف» حتى در مباحات حرام و از گناهان كبيره است. چه
رسد در ظلم و كفر و ايذاء، و در معاصى، و اسراف زياده روى است به خلاف تبذير
كه بى جا مصرف كردن است.

[1] .  ترجمه ديگر: از دستِ فرعون كه متكبّرى از افراط كاران بود.
 
[2] .  ر.ك: شرح ابن عقيل: ج2، ص291.
 
[3] .  همان نمرود است كه حاكم بابل بود و حضرت ابراهيم  عليه‏السلام با او به مبارزه برخاست.
 
[4] .  آيا از حال كسى كه با ابراهيم درباره پروردگارش محاجه مى‏كرد، خبر نيافتى؟... پس آن كسى كه كفر ورزيده بود، مبهوت ماند؛ و خداوند قوم ستمكار را هدايت نمى‏كند. سوره بقره: آيؤ 258.
 
[5] .  ر.ك: همين تفسير: ج10، ص375، ذيل تفسير آيه 21 سوره يوسف.
 
[6] .  ر.ك: المنتظم: ج1، ص215؛ مجمع البيان: ج4، ص705؛ تفسير بيضاوى: ج1، ص320؛ تاريخ ابن
خلدون: ج2، ص28؛ بحارالأنوار: ج64، ص224 و قصص الأنبياء«جزائرى»: ص198.
 
[7] .  من جز خويشتن براى شما خدايى نمى‏شناسم. سوره قصص: آيه 38.
 
[8] .  اگر خدايى غير از من اختيار كنى، قطعاً تو را از جمله زندانيان خواهم ساخت. سوره شعراء: آيه 29.
 
[9] .  پروردگارِ بزرگتر شما من هستم. سوره نازعات: آيه 24.

نوشتن دیدگاه