96   «إِنَّ الَّذِينَ حَقَّتْ عَلَيْهِمْ كَلِمَتُ رَبِّكَ لا يُؤمِنُونَ»
ترجمه :
96. محققاً كسانى كه ثابت شد و محقق شد بر آن‏ها كلمه پروردگار تو، ايمان نخواهند آورد.
تفسير :
[سياهى دل مانع قبول ايمان است، ولى سلب اختيار نمى‏كند]
مراد از «كلمه رب» يا خبر دادن خداوند است يا قساوت قلب و سياهى دل و عناد و عصبيت كه در آن‏ها هست يا ختم قلوب آن‏ها و آذان و اعين آن‏ها كه به كلى از قابليت افتاده‏اند، و] به [اين معنى نيست كه قدرت بر ايمان ندارند تا سلب تكليف از آن‏ها بشود، بلكه ايمان نمى‏آورند؛ ممكن است كسى عملى را انجام ندهد بلكه عادةً محال باشد و لكن سلب اختيار از او نشود و قدرت بر فعل داشته باشد، مثل معصومين كه محال است از آن‏ها معصيت صادر شود ولى قدرت بر آن دارند، و خداوند محال است از او فعل قبيح و لغو صادر شود لكن قدرتش كوتاه نيست.
لذا مى‏فرمايد: «إِنَّ الَّذِينَ حَقَّتْ عَلَيْهِمْ كَلِمَتُ رَبِّكَ»مراد كفار مشركين و يهود عنود و ساير طبقات كفار كه از روى عناد و عصبيت و قساوت قلوب و سياهى دل‏ها و كبر و نخوت و امثال اين‏ها خود را از قابليت هدايت انداخته و مُنْغَمر ]= فرو رفته] در تقليد آباى خود شده‏اند كه ديگر موعظه به آن‏ها اثر نمى‏كند، معجزه را سحر، انبيا را ساحر و كذّاب مى‏پندارند و در اين صورت مورد غضب الهى شدند سلب توفيق از آن‏ها شده، ختم قلوب آن‏ها را فرموده، البته در اين صورت «لا يُؤمِنُونَ»[؛ ايمان نمى‏آورند].
مكرر گفته شده كه افعال الهى و افاضات ربّانى يكى از شرايط مهمه آن قابليت محل است و نيز آنچه خير به انسان مى‏رسد از جانب پروردگار است كه بزرگ‏ترين خيرات ايمان است، خداوند هر كه را قابل بداند افاضه مى‏فرمايد: «يَمُنُّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَىَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللّه‏ُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ أَنْ هَداكُمْ لِلاْءِيمانِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ»[1]، «إِنَّكَ لا تَهْدِى مَنْ أَحْبَبْتَ وَلكِنَّ اللّه‏َ يَهْدِى مَنْ يَشاءُ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ»[2]، «ما أَصابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللّه‏ِ»[3] و غير اين‏ها از آيات كه هر عمل خيرى از بنده صادر شود از جانب خدا افاضه شده و مسلّماً در غير محل افاضه نمى‏شود، چنانچه ذكر شد، و اين‏گونه افراد چون به سوء اختيارِ خودْ خود را از قابليت انداختند ايمان به آن‏ها افاضه نخواهد شد.
------------------------------------------
[1] .  منت مى‏گذارند بر شما كه ما ايمان آورديم، بفرما به آن‏ها كه منت بر من نداريد كه ايمان آورده‏ايد خدا بر شما منت گذارده كه شما را هدايت فرموده و توفيق داده كه به شرف ايمان مشرف شده‏ايد اگر راست مى‏گوييد و واقعاً ايمان آورده‏ايد. سوره حجرات: آيه 17 .
[2] .  به درستى كه تو نمى‏توانى هدايت كنى هر كه را كه بخواهى و دوست دارى، ولكن خداوند متعال هدايت مى‏فرمايد هر كس را كه مشيتش تعلق بگيرد و او داناتر است به كسانى كه قبول هدايت مى‏كنند. سوره قصص: آيه 56 .
[3] .  آنچه برسد به تو از نيكى پس از جانب خداست. سوره نساء: آيه 79 .

نوشتن دیدگاه