44   «لا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ يُؤمِنُونَ بِاللّه‏ِ وَالْيَوْمِ الاْخِرِ أَنْ يُجاهِدُوا  »
45   «إِنَّما يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ لا يُؤمِنُونَ بِاللّه‏ِ وَالْيَوْمِ الاْخِرِ وَارْتابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فِى رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ »
ترجمه :
44. استيذان نمى‏كنند از شما كسانى كه ايمان به خدا و روز قيامت دارند اينكه مجاهده كنند به اموال و نفوس خود و خداوند داناست به اهل تقوا و متقين.
45. منحصراً كسانى كه استيذان مى‏كنند از شما كسانى هستند كه ايمان به خدا و روز قيامت ندارند و قلوب آن‏ها مشكوك و داراى ريب است و اين‏ها در ريب و شك خود ترديد دارند، نمى‏دانند حق است يا باطل.
تفسير :
[مؤمنان واقعى جهاد مى‏كنند و منافقان و مردّدان اجازه مى‏طلبند]
«لا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ يُؤمِنُونَ بِاللّه‏ِ وَالْيَوْمِ الآْخِرِ»، خداوند اصحاب حضرت رسالت صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهرا دو قسمت فرموده، يك قسمت آن‏هايى كه قلباً از روى حقيقت و واقعيت فهميده و رسيده، ايمان به خدا و روز جزا دارند و مى‏دانند كه جهاد به اموال و انفس خود چه مثوباتى دارد و ترك آن چه عقوباتى و مضارّى دارد البته با كمال شوق و رغبت حاضر مى‏شوند و اگر واقعاً هم متمكن نباشند بسيار محزون و گريان هستند، چنانچه بعداً اشاره مى‏فرمايد.
«أَنْ يُجاهِدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ»، بذل مال و جان مى‏كنند و به اِحْدَى الْحُسْنَيَيْن نايل مى‏شوند: يا مقام شهادت فى سبيل اللّه‏ يا فتح و ظفر بر كفار و مشركين. «وَاللّه‏ُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ» كه از ترك الجهاد كه از معاصى كبيره است و عقوبات شديده دارد پرهيز مى‏كنند.
«إِنَّما» از ادات حصر است؛ يعنى فقط و فقط كسانى كه «يَسْتَأْذِنُكَ» مى‏آيند و استيذان از شما مى‏كنند «الَّذِينَ لا يُؤمِنُونَ»كسانى كه هنوز ايمان و يقين به حقانيت اسلام پيدا نكرده نه «بِاللّه‏ِ» و نه «الْيَوْمِ الآْخِرِ»بلكه شاك هستند چون منافقين دو دسته هستند، يك دسته كسانى كه باطناً كافر و مشركند و اظهار اسلام كرده‏اند و يك دسته شاك و مرددند «مُذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذلِكَ لا إِلى هؤلاءِ وَلا إِلى هؤلاءِ»[1].
«وَارْتابَتْ قُلُوبُهُمْ» [«ارتابت»] از ماده «ريب» است به معنى شك است در موردى كه جاى شك نيست به اصطلاح شك بى‏جا، چنانچه مى‏فرمايد:
«ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ» اول سوره بقره[2]، زيرا بعد از اين همه معجزات و آيات قرآنيه و آثار قدرت و حكمت الهيه باز هم در وجود بارى تعالى كه ابده بديهيات است شك كنند و همچنين در روز قيامت و بازگشت كه تمام مليّين عالم معتقد هستند فقط طبيعى لا مذهب كه مى‏گويد: «ما يُهْلِكُنا إِلاَّ الدَّهْرُ»[3]منكر است.
«فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ» «تردد» رفتن و برگشتن است اشاره به اينكه گاهى مى‏گويند شايد حق باشد و بايد اطاعت كرد كه گرفتار عذاب نشويم و گاهى مى‏گويند شايد خبرى نباشد و بى‏جهت خود را به كشتن و زحمت ندهيم با اينكه بر فرض شك به قاعده دفع ضرر محتمل واجب است بروند تا گرفتار عذاب محتمل نشوند.
--------------------------------------------------------
[1] .  منافقين مضطربند بين اينكه با مؤمنين باشند يا به طرف مشركين بروند. سوره نساء:آيه 143 .
[2] .  ر.ك: همين تفسير، ج1، ص262، ذيل تفسير آيه 2 سوره بقره.
[3] .  هلاك نمى‏كند ما را مگر روزگار كه دهر باشد. سوره جاثية: آيه 24 .

نوشتن دیدگاه