235  « وَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِيما عَرَّضْتُمْ بِهِ مِنْ خِطْبَةِ النِّساءِ أَوْ أَكْنَنْتُمْ فِى أَنْفُسِكُمْ عَلِمَ اللّه‏ُ أَنَّكُمْ سَتَذْكُرُونَهُنَّ وَلكِنْ لا تُواعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلاّ أَنْ تَقُولُوا قَوْلاً مَعْرُوفاً وَلا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّكاحِ حَتّى يَبْلُغَ الْكِتابُ أَجَلَهُ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللّه‏َ يَعْلَمُ ما فِى أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللّه‏َ غَفُورٌ حَلِيمٌ »
ترجمه :
235 . و باكى بر شما نيست در آنچه كنايه مى‏كنيد به آن از خواستگارى زنان يا در نفس‏هاى خود پنهان مى‏ كنيد ، خداوند مى‏ داند كه شما آن زنان را ياد مى ‏كنيد ، ولى در پنهانى با آنان مواعده نكنيد جز اينكه سخن نيكو بگوييد و بر بستن نكاح عازم نشويد تا نوشته مدتش برسد (عدّه مدتش تمام شود) ، و بدانيد كه خداوند آنچه در نَفْس ‏هاى شماست مى‏ داند ، پس از نافرمانى او حذر كنيد و بدانيد كه خداوند آمرزنده و بردبار است .
تفسير :
« وَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِيما عَرَّضْتُمْ بِهِ مِنْ خِطْبَةِ النِّساءِ » ، « تعريض » مقابل تصريح است ، چنانچه كنايه نيز مقابل تصريح است و فرق كنايه با تعريض اين است كه در كنايه تشبيه و استعاره به كار برده مى ‏شود ، ولى در تعريض مطلب ديگرى گفته مى‏ شود كه غرض از آن اشاره و تلويح به معنى مورد نظر است ؛ مثلاً اگر بخواهد كسى را به صفت بخل معرفى كند گاهى مى‏ گويد : فلان بخيل است ، اين را تصريح گويند و گاهى مى‏ گويد : فلان گوگرد فرنگى است يا نم پس نمى‏ دهد ، اين را كنايه گويند و گاهى مى ‏گويد : الحمد للّه‏ من بخيل نيستم ، يا واقعاً بخل بد صفتى است و غرضش اين است كه فلان بخيل است ، اين را تعريض گويند ؛ پس تعريض تضمين كلام است به چيزى كه دلالت بر مراد كند بدون ذكر مراد ، و كنايه ذكر مراد است به عبارتى كه معنى آن اصلاً مراد نيست .
و تعريض به نكاحِ زن‏ هايى كه در عدّه هستند به اين است كه سخنانى گفته شود كه تلويحاً متضمن خواستگارى آن‏ها باشد ؛ مثل اينكه گفته شود : من در صدد گرفتن زنى هستم كه داراى اين صفات باشد ، و يا بگويد : واقعاً شما زنى بسيار نيكو و نافعى براى شوهر بوديد ، و يا بگويد : اخلاق و صفات و جمال شما بسيار مورد پسند است و امثال آن‏ها كه تلويحاً دلالت دارد بر اينكه من مايلم با شما ازدواج نمايم .
پس مفاد آيه اين است كه باكى بر شما مردان نيست كه به تعريض و تلويح خواستگار زنانى كه در عدّه هستند بشويد .
و « خِطْبَة » به معنى خواستگارى نكاح باشد و مراد از « نساء » ، زنانى هستند كه در عدّه باشند .
« أَوْ أَكْنَنْتُمْ فِى أَنْفُسِكُمْ » ، « اكنان » به معنى اخفاء است ؛ يعنى باكى بر شما نيست كه مايل به ازدواج زنان معتدّه[1] باشيد ، ولى در دل پنهان داشته و اظهار ننماييد. « عَلِمَ اللّه‏ُ أَنَّكُمْ سَتَذْكُرُونَهُنَّ » ؛ خداوند مى ‏داند كه شما رغبت خود را به ازدواج با آنان اظهار خواهيد كرد از جهت اينكه ديگرى بر شما سبقت نگيرد ، يا از جهت اينكه خاطر زنان شوهر مرده را به وجود كفالت كننده ‏اى آسوده سازيد . « وَلكِنْ لا تُواعِدُوهُنَّ سِرًّا » ،« سرّ » كنايه از جماع است ؛ يعنى صريحاً با آن‏ها وعده نكاح نكنيد كه بگوييد پس از انقضاى عدّه ، من شما را به زنى اختيار مى‏كنم .
« إِلاّ أَنْ تَقُولُوا قَوْلاً مَعْرُوفاً » ؛ مگر اينكه گفتار پسنديده موافق حيا و مطابق شرع گفته شود ، كه همان تعريض و تلويح به خواستگارى باشد .
« وَلا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّكاحِ حَتّى يَبْلُغَ الْكِتابُ أَجَلَهُ » ، منع از اجراى « عقد نكاح » است در ايام عدّه كه مسلماً عقد باطل است ، بلكه اگر دخول نمايد بر زوج ثانى ، آن زن حرام مؤد است و اگر دخول واقع نشده باشد عقد در عدّه به منزله خواستگارى است ، چنانچه مفاد اخبار است . و در فقه در كتاب نكاح و طلاق فروع زيادى براى آن متعرض شده ‏اند و اجمال آن اين است كه اگر دخول ننموده ، عدّه اول تا زمان انقضاى آن باقى است و اگر دخول واقع شده ، با علم به تحريم ، دومى عدّه ندارد ؛ چون زناست و اگر از روى جهل به موضوع يا جهل به حكم باشد ، وطى شبهه است و در اين صورت احوط و اقوى اين است كه دو عدّه نگاه دارد ؛ يعنى پس از انقضاى عده اول يك عدّه تمام براى ثانى نگاه دارد و تفصيل آن مربوط به فقه است. وتعبير از « عدّه » به « كتاب » يا از جهت تشبيه آن به دَيْنِ مؤجّل است كه مكتوب مى‏ گردد و يا به معنى فرضِ قرآن است ؛ يعنى آن مدتى كه در قرآن براى عدّه فرض شده به پايان برسد . « وَاعْلَمُوا أَنَّ اللّه‏َ يَعْلَمُ ما فِى أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ » ، تهديد از مخالفت حدود الهى و تجاوز از مرز شريعت است ؛ يعنى بدانيد كه خداوند آنچه در بواطن[= درون‏ها] و ضماير شماست مى‏ داند ؛ بنابراين از نافرمانى او حذركنيد .

« وَاعْلَمُوا أَنَّ اللّه‏َ غَفُورٌ حَلِيمٌ » ؛ و نيز بدانيد كه اگر توبه كنيد و به خدا بازگشت نماييد ، او آمرزنده است ودر عقوبت تعجيل نمى ‏نمايد .
-----------------------------------------------------
[1] .  زنى كه در مدت عدّه باشد .

نوشتن دیدگاه