232  « وَإِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلا تَعْضُلُوهُنَّ أَنْ يَنْكِحْنَ أَزْواجَهُنَّ إِذا تَراضَوْا بَيْنَهُمْ بِالْمَعْرُوفِ ذلِكَ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كانَ مِنْكُمْ يُؤمِنُ بِاللّه‏ِ وَالْيَوْمِ الاْ خِرِ ذلِكُمْ أَزْكى لَكُمْ وَأَطْهَرُ وَاللّه‏ُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ »
ترجمه :
232 . و هر گاه زنان را طلاق داديد و عدّه آن‏ها به سر آمد ، پس مانع نشويد كه با ازواج خود نكاح كنندْ هر گاه ميان آن‏ها از روى معروف تراضى شود و از يكديگر راضى شوند ، به اين دستور پند مى‏ گيرد كسى كه به خدا و روز بازپسين ايمان مى ‏آورد . اين دستورْ شما را بهتر از اخلاق رذيله و عيوب نفسانى تزكيه و تطهير مى ‏نمايد و خدا مى‏ داند و شما نمى ‏دانيد .
تفسير :
« وَإِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ » ، اين خطاب متوجه با ازواجى است كه زنان خود را طلاق داده ‏اند و عدّه آن‏ها به سر رسيده و آزاد گشته ‏اند .
« فَلا تَعْضُلُوهُنَّ أَنْ يَنْكِحْنَ أَزْواجَهُنَّ » ، « عضل » را همه مفسرين به معناى منع تفسير نموده ‏اند ؛ يعنى مانع نشويد . و در اينكه خطاب در « فَلا تَعْضُلُوهُنَّ » به چه كسانى است بين مفسرين اختلاف است . بعضى گفتند كه مخاطب همان ازواجند ، چون ممكن است زوج بسا از روى عناد و دشمنى با زوجه ، او را طلاق دهد و به او ابلاغ نكند و او را بلاتكليف نگاه دارد و از اين جهت نتواند آن زن به ديگرى ازدواج نمايد و آيه شريفه از اين عملْ نهى مى‏ فرمايد ، ولى اين تفسير صحيح نيست ؛ زيرا كلمه « أزواجَهُنَّ » مشعر است بر اينكه مراد نكاح با همان زوجِ سابق است ، و ترك ابلاغ زوج و طول مدت عدّه مانع از اين معنى نيست . و بعضى گفتند خطاب به اولياى زن است كه پس از انقضاى عدّه اگر بين زوج و زوجه الفتى پيدا شد و خواستند دو مرتبه به عقد جديد با هم وصلت نمايند مانع نشويد ، و از اين بيان خواستند نتيجه بگيرند كه ولايت عقد با اولياى زوجه است و اين تفسير نيز صحيح نيست ؛ زيرا اولاً ، ذكرى از اولياى زن در تمام آيات نيست تا مورد خطاب قرار گيرند و ثانياً ، بر فرض اينكه خطاب به آن‏ها باشد ، دليلى بر ولايت بر عقد ندارد اگر دليل بر خلاف نباشد ؛ و تحقيق در تفسير آيه اين است كه خطاب به مؤنين است و مراد بستگان و فاميل زن مى ‏باشند.
و اصل « عضل » به معنى دشوارى و سختى باشد ، چنانچه مرض صعب و دردِ بى‏درمان را « داء عضال » گويند ، و زنى كه مشكل بزايد گويند « عضلت المرأة » ، و مسئله مشكل و دشوار را معضله گويند ، و مقصود اين است كه هر گاه زن با شوهرش كه او را طلاق داده خواست دو مرتبه وصلت كند ، در كار آن‏ها اشكال تراشى نكنيد و امر را صعب و مشكل ننماييد و از روى لجاج و عناد و دشمنى با مرد ، زن را منصرف ننماييد ، چنانچه اين روش ، دأب و دَيْدَنِ[1] اكثر مردم است كه اگر مردى زنش را طلاق داد و بعد پشيمان شد و خواست دو مرتبه با او نكاح كند ، بستگان و خويشانِ زن او را منصرف نموده و با سخنانى كه حسّ بدبينى و بدگمانى او را تهييج مى ‏كند از اين عمل باز مى‏ دارند .
لذا آيه شريفه از اين عمل ، مؤنين را منع مى ‏فرمايد و دستور مى ‏دهد كه با ترغيب و تحريص آنان ، همان پيوند سابق را كه از هم گسيخته ، دو مرتبه بپيوندند و الفت سابقه را تجديد نمايند كه از لحاظ تزكيه نفس بهتر است .
« إِذا تَراضَوْا بَيْنَهُمْ » ؛ هر گاه خودِ شوهران و زنان از يكديگر « راضى » شوند و بنا گذارند كه حقوق يكديگر را رعايت كنند .
« ذلِكَ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كانَ مِنْكُمْ يُؤمِنُ بِاللّه‏ِ وَالْيَوْمِ الاْخِرِ » ، خطاب « ذَلِك »متوجه به رسول اكرم صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله است ، نظر به اينكه « مواعظ الهيه » از طرف او به « مؤنين » ابلاغ مى‏ شود و اختصاص پند گرفتن مؤنين به خدا و روز جزا براى اين است كه « اتّعاظ » لازمه ايمان است و شخص با ايمان نصايح الهى را مى‏پذيرد و به آن عمل مى‏ كند . « ذلِكُمْ أَزْكى لَكُمْ وَأَطْهَرُ » ؛ در اين منع نكردن از رجوع و ازدواج يا رجوع زوج و زوجه ، طهارت و پاكيزگى بيشترى است ؛ زيرا رجوع از جدايى به الفت است و نظر به سابقه معاشرتى كه با هم داشته ‏اند براى طرفين بى عيب‏ تر و سالم‏ تر است و از لحاظ تربيت و اخلاق پاكيزه ‏تر و براى حفظ حيا و عفت بهتر است « وَاللّه‏ُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ » ؛ خداوند به مصالح عباد آگاه است ، ولى شما از آن بى خبريد .
------------------------------------------
[1] .  خو ، عادت و شيوه .

نوشتن دیدگاه