183 « يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ »
ترجمه :
183 . اى كسانى كه گرويديد! بر شما روزه واجب شد ، چنانچه بر كسانى كه پيش از شما بودند واجب گرديد ، شايد كه شما پرهيزكار شويد .
[در بيان روزه و فضيلت آن و انواع روزه]
روزه در شريعت اسلام عبارت از امساك از مفطرات ، از اول طلوع فجر تا زوال حمره مشرقيه است و از عبادات بسيار بزرگ است و يكى از امور پنج گانه است كه اسلام بر آن‏ها بنا شده و در كتاب جواهر نزديك به سى حديث در فضيلت آن ذكر نموده ؛ مانند اينكه روزه سپر از آتش است ، و به واسطه روزه بنده داخل بهشت مى ‏گردد ، و خواب روزه‏ دار عبادت و سكوتش تسبيح و عملش مقبول و دعايش مستجاب است و ملائكه براى او دعا مى ‏كنند[1] و غير اين‏ها از اخبار كه بيانش موجب تطويل است و در اغلب كتب فارسى ، مانند زاد المعاد و مفاتيح و رسائل عمليه هم مذكور است و روزه هم محكوم به احكام اربعه ، يعنى واجب و مستحب و مكروه و حرام است .
روزه واجب مانند روزه ماه مبارك رمضان و روزه قضا و روزه فرزند بزرگ‏تر از جانب پدر بعد از فوت او[2] و روزه‏اى كه به اجاره يا نذر يا عهد يا قسم واجب شود و روزه كفارات و روزه بَدَلِ هَدْىْ ، و روزه حرام مانند روزه عيد فطر و عيد قربان و روزه زن با نهى شوهر و همچنين فرزند با نهى والدين در صورتى كه روزه واجب نباشد و روزه مسافر غير از مواردى كه استثنا شده و روزه نذر حرام و روزه مريض با خوف ضرر و روزه وصال[3] و روزه صمت [= سكوت] كه در اُمم سابقه بوده ، و روزه مكروه مانند روزه عرفه با حصول ضعف در دعا يا اشتباه هلال و روزه تاسوعا و عاشورا تبعاً لبنى اُمية ، و روزه ميزبان با نهى ميهمان يا عكس آن ، و كراهت در عبادات منافات با عبادت ندارد ؛ زيرا ممكن است عملى عبادى و داراى ثواب باشد ، ولى تركش به واسطه امرى كه اهم از آن است اولى باشد ، و روزه در غير موارد وجوب و حرمت و كراهت مطلقاً مستحب است.
تفسير :
« يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا » خطاب به مؤمنين با اينكه كفار هم مكلف به فروع مى ‏باشند براى اين‏است كه عبادت از كافر صحيح نيست تا وقتى كه ايمان آوَرَد و هنگامى كه ايمان آورد ، داخل در زمره مخاطبين مى‏ گردد.
« كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ » ؛ يعنى روزه بر شما جعل شد به هر نحوى كه جاعل قرار داده از واجب و مستحب ، و ممكن است « كُتِبَ » به معنى « فرض » باشد اگر مراد روزه ماه رمضان باشد ، چنانچه از آيات بعد معلوم مى‏ شود. « كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ » از اين جمله استفاده مى ‏شود كه روزه از عباداتى است كه در جميع اديان سابقه بوده ، ولى خصوصيات آن از لحاظ وقت و تعداد و غيره ممكن است متفاوت باشد. « لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ » ، يكى از نتايج بزرگ روزه حصول تقواست ؛ زيرا روزه ، تمرين بر ترك مشتهيات نفس است .
----------------------------------
[1] .  جواهرالكلام : ج16 ، ص181 .
[2] .  يكى از احكام شرعى ، واجب بودن نماز وروزه قضاى پدر و مادر بر پسر بزرگ مى‏ باشد.
[3] .  وصل روزه روز به شب .

نوشتن دیدگاه